Title Chương 11 - Góc nhìn nhận thức xã hội về học tập và động lực.pdf ✅

Chương 11 - Góc Nhìn Nhận Thức Xã Hội Về Học Tập Và Động Lực Tổng hợp: Hoàng Anh, PsyMe.Org Mục tiêu học tập ● Hiểu sự khác biệt và giải thích nhân quả tương hỗ tam giác (triadic reciprocal causality). ● Khám phá cách học diễn ra thông qua quan sát và các yếu tố hỗ trợ quá trình này. ● Định nghĩa được các khái niệm “niềm tin vào bản thân” (self-efficacy), “tự quyết” (agency), phân biệt được các khái niệm trên với “khái niệm về bản thân” (self-concept) và lòng tự trọng (self-esteem), lý giải được nguồn lực để tin vào bản thân và thảo luận trong giảng dạy. ● Ứng dụng các lý thuyết học tập để thúc đẩy tự hiệu quả và học tập tự điều chỉnh (self-regulated learning) ở học sinh. PHẦN I - HỌC THUYẾT NHẬN THỨC XÃ HỘI VÀ NHỮNG ỨNG DỤNG THỰC TIỄN A. HỌC THUYẾT NHẬN THỨC XÃ HỘI 1. Định Hướng Cuộc Đời: Albert Bandura ❖ Cuộc đời & Học vấn ● Sinh ra tại Canada trong một gia đình nhập cư, nơi cha mẹ dù không được học hành chính quy nhưng vẫn coi trọng giáo dục. ● Học được khả năng tự học từ cha mình, người đã tự dạy bản thân đọc bằng ba ngôn ngữ. ● Tình cờ phát hiện ra tâm lý học khi đăng ký một lớp học đại học và hoàn thành chương trình cử nhân chỉ trong ba năm. ● Nhận bằng Tiến sĩ Tâm lý học tại Đại học Iowa sau ba năm nghiên cứu. ● Gia nhập Đại học Stanford năm 1953 với tư cách giáo sư và tiếp tục nghiên cứu cho đến khi qua đời năm 2021 ở tuổi 95. 1
● Được trao nhiều giải thưởng danh giá, bao gồm Huân chương Canada (2015) và Huân chương Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ (2016) vì những đóng góp trong lĩnh vực tâm lý học. ❖ Những đóng góp cho Tâm lý học ● Phát triển Thuyết nhận thức xã hội (Social Cognitive Theory) bằng cách mở rộng quan điểm vượt ra ngoài hành vi luận (behaviorism). ● Giới thiệu khái niệm nhân quả tương hỗ tam giác (Triadic Reciprocal Causality), nhấn mạnh sự tương tác giữa cá nhân, hành vi và môi trường. ● Nhấn mạnh sức mạnh của học tập qua quan sát (Observational Learning). ● Định nghĩa tự hiệu quả (Self-Efficacy) là yếu tố quan trọng trong động lực và tính chủ động của con người (Human Agency). 2. Vượt Ngoài Chủ Nghĩa Hành Vi ● Bandura cho rằng hành vi luận truyền thống (behaviorism) – học qua củng cố (reinforcement) và trừng phạt (punishment) – quá hạn chế để giải thích quá trình học tập phức tạp của con người. ● Ông lập luận rằng việc học diễn ra trong bối cảnh xã hội, nơi con người tiếp thu kỹ năng, niềm tin và hành vi bằng cách quan sát người khác, chứ không chỉ qua thử-sai (trial-and-error). ● Mở rộng hành vi luận bằng cách bổ sung học tập qua quan sát (Observational Learning), nơi con người mô phỏng hành vi của người khác. Đưa ra khái niệm học tập chủ động (Enactive Learning), trong đó cá nhân học hỏi thông qua trải nghiệm trực tiếp và hậu quả của hành động của họ. ● Đổi tên lý thuyết thành Thuyết nhận thức xã hội (Social Cognitive Theory, 1986) để nhấn mạnh các yếu tố nhận thức cá nhân như tự hiệu quả (Self-Efficacy) và động lực, bên cạnh các ảnh hưởng từ môi trường và xã hội. ● Học tập mang tính động, chịu ảnh hưởng bởi sự tương tác giữa niềm tin cá nhân, hành vi và môi trường (nhân quả tương hỗ tam giác – Triadic Reciprocal Causality). ● Con người có khả năng tự điều chỉnh quá trình học tập, đặt mục tiêu và rèn luyện kỷ luật bản thân. Lý thuyết của ông giải thích cách con người thích nghi, học hỏi và duy trì động lực trong nhiều bối cảnh xã hội và cá nhân khác nhau. 2
3. Nguyên Nhân Quan Hệ Nhân Quả 3 Chiều ● Bandura lý giải rằng nhân tố cá nhân, hành vi và môi trường luôn tương tác và ảnh hưởng lẫn nhau trong một hệ thống có tính động. ● Ví dụ trong lớp học, một học sinh từng gặp khó khăn trước đây có thể bị ảnh hưởng bởi ngoại hình và phản ứng của giáo viên, dẫn đến chu kỳ kỳ vọng – hành vi – kết quả học tập lặp lại theo hướng tích cực hoặc tiêu cực. ● Các nghiên cứu quy mô lớn xác nhận rằng tự hiệu quả của giáo viên ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy, từ đó định hình niềm tin và động lực của học sinh – minh chứng rõ ràng cho lý thuyết của Bandura trong thực tế. 3