Title CHUYÊN ĐÊ 13. NHIỆT HOC CHỦ ĐỀ 2.docx ✅

DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Trang 1 CHUYÊN ĐÊ 13. NHIỆT HỌC . CHỦ ĐỀ 2. SỰ TRUYỀN NHIỆT ,SỰ DÃN NỞ VÌ NHIỆT. A. TÓM TẮT LÝ THUYẾT: SỰ TRUYỀN NHIỆT I. Các hiện tượng và hình thức truyền năng lượng nhiệt: Nhiệt lượng là phần năng lượng vật nhận thêm hay mất đi trong quá trình truyền năng lượng nhiệt. 1. Dẫn nhiệt: a. Hiện tượng dẫn nhiệt - Dẫn nhiệt là sự truyền năng lượng trực tiếp từ các phân tử có động năng lớn hơn sang các phân tử có động năng nhỏ hơn qua va chạm. Chất rắn dẫn điện tốt, chất lỏng và chất khí dẫn nhiệt kém. b.Vật dẫn nhiệt tốt, vật cách nhiệt tốt - Vật dẫn nhiệt tốt và vật cách nhiệt tốt được xác định dựa trên khả năng dẫn nhiệt hoặc cản trở sự dẫn nhiệt của chất liệu. - Khả năng dẫn nhiệt của một số chất và vật liệu được liệt kê và tính theo giá trị gần đúng. - Hình thức dẫn nhiệt Năng lượng nhiệt có thể truyền từ phần này sang phần khác của một vật hoặc từ vật này sang vật khác bằng hình thức dẫn nhiệt. Hình thức dẫn nhiệt là hình thức truyền nhiệt chủ yếu ở các vật rắn. 2 Đối lưu: * Truyền nhiệt bằng đối lưu - Chất lỏng và khí dẫn nhiệt kém, tuy nhiên, khi đun nóng đáy ống nghiệm, nước trong ống nghiệm sẽ nóng lên. Điều này chứng tỏ chất lưu tuy dẫn nhiệt kém nhưng vẫn có thể truyền nhiệt tốt.  - Các dòng nước nóng và lạnh di chuyển ngược chiều nhau được gọi là dòng đối lưu. Sự đối lưu này là hiện tượng truyền nhiệt nhờ vào dòng chất lỏng di chuyển và gọi là sự đối lưu. - Đối lưu là sự truyền nhiệt bằng các dòng chất lỏng hay chất khí, là hình thức truyền nhiệt chủ yếu của chất lỏng và chất khí. Trong chất lỏng hay chất khí cũng có sự dẫn nhiệt, những chậm hơn sự truyền nhiệt bằng đối lưu. 3. Hiện tượng bức xạ Bức xạ nhiệt là sự truyền nhiệt bằng các tia nhiệt và có thể truyền qua chân không. * Sự truyền nhiệt bằng bức xạ nhiệt
DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Trang 2 - Tia nhiệt có một số tính chất giống tia sáng như mang năng lượng, truyền thẳng, phản xạ, không truyền qua các vật chắn sáng... - Vật nhận được tia nhiệt thì nóng lên. Hình thức truyền nhiệt này được gọi là bức xạ. - Khả năng hấp thụ và phản xạ tia nhiệt của một vật phụ thuộc tỉnh chất mặt ngoài của nó. Mặt ngoài của vật càng xù xì và càng sẫm màu thì vật hấp thụ tia nhiệt càng mạnh; mặt ngoài của vật cùng nhẵn và càng sáng màu thì vật phản xạ tia nhiệt càng mạnh. a) Hiệu ứng nhà kính và bức xạ nhiệt của Mặt Trời và Trái Đất - Nhiệt độ trung bình của bề mặt Mặt Trời là khoảng 6000 0 C, bức xạ nhiệt của Mặt Trời là những bức xạ mạnh có thể dễ dàng truyền qua lớp khí quyển Trái Đất và các chất rắn trong suốt khác. - Nhiệt độ trung bình của bề mặt Trái Đất chỉ khoảng 18 0 C, bức xạ nhiệt của Trái Đất là những bức xạ yếu, không vượt qua được lớp khí quyển bao quanh Trái Đất, không vượt qua được ngay cả các lớp kính trong suốt. - Sự khác nhau của hai loại bức xạ này đã được sử dụng để tạo ra hiệu ứng nhà kính và giúp cây trồng trong nhà lợp kính phát triển mạnh mẽ hơn. Năng lượng do các tia nhiệt xuyên từ ngoài vào bên trong nhà kính lớn hơn năng lượng do các tia nhiệt từ bên trong nhà kính xuyên ra ngoài. Ứng dụng hiện tượng này, ở những nơi nhiệt độ thấp, người ta sử dụng nhà kính để trồng cây. b) Hiệu ứng nhà kính khí quyển - Mặt Trời truyền về Trái Đất một lượng năng lượng khổng lồ dưới hình bức xạ nhiệt. - Bầu khí quyển bao quanh Trái Đất giữ lại bức xạ nhiệt của Trái Đất làm cho bề mặt của Trái Đất và không khí bao quanh nóng lên. - Hiệu ứng này của bầu khí quyển được gọi là hiệu ứng nhà kính khí quyển hoặc hiệu ứng nhà kính và khí carbon dioxide (CO 2 ) đóng vai trò quan trọng nhất trong việc gây ra hiệu ứng nhà kính II. Công dụng của vật dẫn nhiệt và vật cách nhiệt Các chất rắn dẫn nhiệt tốt hơn chất lỏng và chất khí nên được ứng dụng làm nồi, chảo nấu ăn. Người ta ứng dụng tính chất không dẫn nhiệt của chân không để làm phích nước giữ nước nóng hoặc nước đá.
DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Trang 3 B. BÀI TẬP: Câu 1: Tại sao chảo được làm bằng kim loại còn cán chảo được làm bằng gỗ hoặc nhựa? Hướng dẫn giải Vì kim loại dẫn nhiệt tốt nên chảo được làm bằng kim loại. Còn gỗ và nhựa dẫn nhiệt kém nên cán thường là bằng nhựa và gỗ Câu 2: Tại sao nhà mái ngói thì mùa hè mát hơn, mùa đông ấm hơn nhà mái tôn? Hướng dẫn giải Vì ngói dẫn nhiệt kém còn mái tôn làm từ kim loại nên dẫn nhiệt tốt nên mùa hè ở nhà mái tôn nóng hơn mùa hè của nhà lợp ngói. Câu 3: Phân tích công dụng dẫn nhiệt tốt, cách nhiệt tốt của từng bộ phận trong một số dụng cụ thường dùng trong gia đình. Hướng dẫn giải Nồi được làm bằng gang, nhôm, inox dẫn nhiệt tốt. Bàn là có đáy làm bằng kim loại do có tác dụng dẫn điện tốt, tay cầm thường được làm bằng nhựa do tính dẫn nhiệt kém giúp bảo vệ tay. Câu 4: Tại sao đốt nến thì cánh quạt trong hình dưới lại quay? Hướng dẫn giải  Đốt nến thì cánh quạt trong hình lại quay vì ở phía có ngọn nến, do có sự đối lưu mà lớp không khí nóng di chuyển lên trên, sự chênh lệch về áp suất làm cho cánh quạt quay. Câu 5: Tìm hiểu thêm ví dụ về sự đối lưu trong thực tế? Hướng dẫn giải Khi đun nước, dòng nước bên dưới nóng lên, nở ra, nhẹ đi và đi lên phía trên, phần nước ở phía trên lạnh, nặng và đi lên phía dưới đi. Đèn kéo quân quay → nhờ dòng đối lưu của không khí. Đối lưu có thể nhận thấy trong máy điều hòa không khí, hệ thống sưởi, bộ tản nhiệt trong xe ô tô hay lò vi sóng,... Câu 6: Đứng gần một bếp lửa, ta cảm thấy nóng. Nhiệt năng mà cơ thể nhận được từ bếp chủ yếu là do dẫn nhiệt, đối lưu hay bức xạ? Tại sao? Hướng dẫn giải Đứng gần một bếp lửa, ta cảm thấy nóng. Nhiệt năng mà cơ thể nhận được từ bếp chủ yếu là do bức xạ nhiệt Câu 7: Tại sao mùa hè người ta thường mặc áo màu trắng, ít mặc áo màu đen? Hướng dẫn giải Vì các vật có màu sáng ít hấp thụ các tia nhiệt hơn nên mặc áo trắng vào mùa hè sẽ giảm khả năng hấp thụ các tia nhiệt làm cho ta có cảm giác mát hơn. Còn các vật có màu càng sẫm thì hấp thụ tia nhiệt càng nhiều.
DỰ ÁN KHOA HỌC TỰ NHIÊN 8 - THẦY DƯƠNG THÀNH TÍNH TRIỂN KHAI Trang 4 Câu 8: Phích (bình thuỷ) là dụng cụ đùng để giữ nước nóng, có hai lớp thuỷ tinh. Giữa hai lớp thuỷ tinh là chân không. Hai mặt đối điện của hai lớp thuỷ tinh thường được tráng bạc. Phích có nút đậy kín. Hãy phân tích tác dụng của các bộ phận sau đây của phích: lớp chân không; hai mặt thuỷ tinh tráng bạc; nút? Hướng dẫn giải Phân tích tác dụng của các bộ phận của phích: - Lớp chân không: nhằm ngăn chặn sự truyền nhiệt giữa nước trong phích và môi trường bên ngoài. - Hai mặt thuỷ tinh tráng bạc: để các tia bức xạ nhiệt trở lại nước trong phích. - Nút: dùng để ngăn cản hiện tượng truyền nhiệt của phích bằng đối lưu và giúp nước không tràn ra khỏi phích. Câu 8: Mô tả sự truyền năng lượng trong hiệu ứng nhà kính khí quyển? Hướng dẫn giải Khi năng lượng bức xạ của tia sáng mặt trời, xuyên qua các cửa sổ hoặc mái nhà bằng kính, được hấp thụ và phân tán trở lại thành nhiệt lượng cho bầu không gian bên trong, dẫn đến việc sưởi ấm toàn bộ không gian bên trong chứ không phải chỉ ở những chỗ được chiếu sáng. Câu 9: Những nguyên nhân nào làm tăng nhanh hàm lượng CO 2  trong khí quyển và những biện pháp nào có thể làm giảm sự tăng hàm lượng CO 2  trong khí quyển? Hướng dẫn giải - Những nguyên nhân nảo làm tăng nhanh hàm lượng CO 2  trong khí quyển: + Hoạt động sản suất gia tăng, mở rộng. + Quá trình khai thác tài nguyên thiên nhiên. + Sự phát triển của các phương tiện giao thông vận tải. + Diện tích rừng, diện tích trồng cây xanh giảm. - Những biện pháp nào có thể làm giảm sự tăng hàm lượng CO 2  trong khí quyển: + Trồng thêm nhiều rừng, nhiều cây xanh. + Tiết kiệm điện, tiết kiệm nguồn năng lượng. + Tối ưu hóa các phương tiện di chuyển. + Sử dụng nguồn năng lượng sạch. + Tích cực tuyên truyền bảo vệ môi trường. Câu 10: Em và các bạn có thể làm gì để góp phần cụ thể vào việc làm giảm hiệu ứng nhà kính để góp phần ổn định nhiệt độ bể mặt Trái Đất? Hướng dẫn giải Em và các bạn có thể trồng cây xanh, tiết kiệm điện, tiết kiệm nguồn năng lượng, tích cực tuyên truyền bảo vệ môi trường, ... để góp phần làm giảm hiệu ứng nhà kính để góp phần ổn định nhiệt độ bể mặt Trái Câu 11: Một bàn gỗ và một bàn nhôm có cùng nhiệt độ. Khi sờ tay vào mặt bàn ta cảm thấy mặt bàn nhôm lạnh hơn mặt bàn gỗ. Tại sao? Hướng dẫn giải Khi sờ tay vào mặt bàn ta cảm thấy mặt bàn nhôm lạnh hơn mặt bàn gỗ vì nhôm dẫn nhiệt tốt hơn gỗ nên khi sờ vào bàn nhôm ta mất nhiệt lượng nhiều hơn khi ta sờ tay vào bàn gỗ.