Title U THEN, NGU Hao va Trai Cam.pdf ✅

TRUNG TÂM VÌ SỰ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG MIỀN NÚI ( CSDM ) Mạng lưới bảo tồn và phát triển tri thức bản điạ dân tộc Thái Việt-Nam ( VTIK ) Nguyễn Văn-Hòa U-THẾN, NGU-HÁO và TRAI-CĂM Kể chuyện dân gian và dịch truyện thơ cổ của dân tộcThái vùng Tây-Bắc Việt-Nam HÀ-NỘI, năm 2017
ꪊꪉꪴ ꪹꪔꪷꪣ ꪹꪝ꪿ ꪀꪱꪙ ꪢꪱ꫁ ꪵꪝ꪿ ꪢꪽ꫁ ꪁꪒꪰ ꪒꪙꪲ ꪜꪱ꪿ ꪝꪴ ( CSDM ) ꪊꪣꪴ ꪢꪴ꪿ ꪋꪳ꫁ ꪬꪣꪸ ꪵꪀꪉ꪿ ꪢꪱ꫁ ꪵꪝ꪿ ꪁꪫꪱꪣ ꪭꪴ꫁ ꪀꪚꪾ ꪕꪲ꪿ ꪄꪮꪉ ꪹꪋ꫁ ꪵꪙꪫ ꪼꪕ ꪫꪒꪸ-ꪙꪱꪣ ( VTIK ) ꪈꪫꪙꪸ꪿ ꪫꪽ꪿ ꪭꪫꪱ꫁ ꪮꪴ ꫃ꪗꪙ - ꪉꪴ ꪭꪱꪫ ꪵꪀꪉ꪿ ꪋꪱꪥ ꪁꪾ ꪁꪫꪱꪣ ꪶꪕ ꪵꪀꪉ꪿ ꪵꪀ꫁ ꪁꪫꪱꪣ ꪄꪚꪾ ꪎꪳ ꪜꪱꪉ ꪹꪋꪱ꫁ ꪄꪮꪉ ꪠꪴ꫁ ꪼꪕ ꪉꪮꪙ꪿ ꪒꪙꪲ ꪼꪔ-ꪚꪀꪰ ꪫꪒ-ꪸꪙꪱꪣ꪿ ꪭꪱ꪿ ꪶꪙꪥ꫁ - ꪜꪲ 2 017
1 LỜI MỞ ĐẦU Ở vùng Tây-Bắc nướcViệt-Nam từ đầu thế kỷ thứ IX chữ Thái trước kia, suốt gần bốn thế kỷ dài, phần lớn dùng ở dòng họTạo ghi sổ sách hành chính nắm quyền cai quản Bản Mường, các ông Mo ghi sổ sách cúng bái, các ông Chang ghi tính lịchThái và tầng lớp trên quyền quý sáng tác thơ ca, văn học, chưa phổ biến rộng rãi xuống dân. Đến thế kỷ thứ XIII từ cuối đời Tạo Chưng là cháu chắt đời thứ tám của Lạng Chượng cầm quyền. Phìa đóng sở lỵ ở Mường Muổi, nối tiếp sang đời con là Chảu Ngu-Háu đã quan tâm phát triển chữ Thái dạy đại trà khắp toàn dân. Tiếp sang thế kỷ thứ XIV ở thời Ta-Ngân làm đại Phìa đã khuyến khích sáng tác được nhiều tác phẩm các thể loại gồm cả chuyện dân gian kể miệng và truyện thơ viết. Truyện U-Thến kể về gia đình ông bà Phìa chúa đất Mường Xa-In sinh con gái quý là Nàng Cầm-In xinh đẹp bị chúa qủy biến thành diều hâu xuống bắt, chân quặp đưa lên Mường Cum-Phún xứ quỷ trên trời cao giữ làm con nuôi đổi tên gọi Ca-Lê làm em con gái đẻ là Cầm-Ca. Một hôm chúa quỷ làm bùa phép đưa Cầm-Ca xuống trần gian. Dân kinh đô nước Chăm-Pi gặp cô gái đẹp như nàng tiên bèn trở về tâu lên đức vua. Vua cho người đi mời vào cung gặp mặt hỏi biết là người từ phương xa bị cha ép lấy chồng nghèo hư không chịu nổi đã bỏ trốn xa tới đây. Vua thương tâm, thấy người đẹp lại có tài nên cưới làm thứ phi. Ba tháng sau nữ quỷ Cầm-Ca phù phép làm cho dân yếu đau và hoàng hậu vợ vua bị mù.Vua phong Cầm-Ca lên làm hoàng hậu. Bà vợ cả mù mắt bị vua bỏ cho đầy đi xa vào rừng sâu khuất mặc. Lúc ấy bà mù đang có mang vua không biết. Ở trong rừng ít lâu bà mù sinh một con trai, do có thần linh phù trợ nên bà không chết, vẫn nuôi con lớn dần. Năm mười ba tuổi, cậu bé quyết chí đi tìm cha. Tin đến tai,vua thấy lạ cho gọi gặp cậu bé hỏi ra biết là con trai của mình. Bấy lâu lấy Cầm-Ca hoàng hậu vẫn chưa có con. Vua mừng lắm, giữ con lại nuôi dạy nhưng cậu bé tâu vua xin đón mẹ cậu cùng về. Vua nghĩ hối hận,chuẩn y. Bà mù được đón trở về cung. Khi con trai lớn khôn, tài giỏi,vua phong cho làm tướng xưng danh U-Thến. U-Thến lớn lên càng tài giỏi, hoàng hậu Cầm-Ca người quỷ nghĩ cách hại vị tướng trẻ này. Bà nói muốn U-Thến lên thăm bố mẹ đẻ của bà, ông đang làm Phìa chúa Mường Cum-Phún nước Nghịu trên trời cao. U Thến xin vâng
2 lời. Bà dì ghẻ gửi thư kín cho U-Thến cầm lên dặn cha quỷ giết đi không cho trở về nữa. U-Thến đi đến miền biên ải nơi ngăn cách Trần với Trời, gặp vị thần Quản Biên giúp cách nên không chết. Lên xứ quỷ Cum-Phún, chàng gặp Nàng Cầm-In, hai người thân thương nhau. Sau đó U-Thến đưa được Nàng Cầm-In trốn khỏi xứ quỷ trở về trần gian, hai người kết duyên đẹp đôi vợ chồng. U-Thến thế quyền cha lên ngôi vua nước Chăm-Pi. Bà mẹ mù được U-Thến đem nước phép thần về nhỏ mắt sáng ra. Cầm-Ca uất ức tự tử. Gia đình U-Thến sống hạnh phúc, sung sướng, cai quản đất nước an vui, phồn thịnh, tiếng lành đồn xa! * Truyện Ngu-Háo kể về một gia đình dân nghèo sinh một cậu con trai đặt tên Liu-Ving. Cậu bé thông minh, năm bẩy tuổi thông thạo chữ viết, muốn học cao nhưng nhà nghèo , cha mẹ không có tiền cho đi ăn học nâng cao trình độ.Thấy các con nhà quan Án-nha và con nhà giàu đi học cao cấp, cậu bé liền theo chân họ đến trường nhưng không được vào lớp. Cậu bé ngồi bên ngoài nghe thầy giáo giảng dạy liên tục trong một thời gian dài. Vị giáo sư già thấy vậy thương tâm giúp nuôi dạy. Học được bảy năm giáo sư thấy Liu-Ving tài giỏi bèn xin cho về kinh đi thi liền đỗ trạng nguyên. Nhận bằng xong chưa ra làm việc, cậu xin trở về quê với bố mẹ. Liu-Ving lại nói muốn học võ thuật và bùa phép nữa nhưng cha mẹ nghèo thế này lấy tiền đâu cho con theo học tiếp nữa ? Thực ra bố Liu-Ving được thần linh dạy phải chịu sống nghèo khổ để được truyền bùa phép, nay ông dạy lại con sau hơn hai năm đã biết, ông thử nghiệm. Ngoài vườn nhà có một phến đá bẹt to hơn cái bàn, ông bảo con ra nhấc lên ông coi. Liu-Ving ra nhấc bổng nhẹ tênh rồi ông cho ngồi lên tảng đá bay thử thành công. Dạo ấy nước Ngố có một nàng công chúa xinh đẹp, dân sống bình an. Bỗng từ trên trời lao xuống một con rắn thần Ngu-Háo hung dữ chuyên ăn thịt người. Vua Ngố bắt dân nộp luân phiên cho nó ăn thịt. Lần này nó đòi vua phải nộp công chúa đưa lên ở với nó. Vua quyết chống lại, nó làm nước dâng ngập khắp trần gian, đến sát sàn lầu vua ở, vua sợ đành chấp nhận hẹn bảy ngày nữa sẽ nộp công chúa, nó mới cho nước rút. Vua Ngố hẹn bảy ngày nhưng chưa đến hạn Ngu-Háo đã bắt công chúa đem lên núi đá cao. Vua liền thông báo trong dân, ai cứu được công chúa sẽ thưởng công lớn và gả công chúa cho. Liu-Ving nói với cha giúp, xin đi cứu công chúa. Chàng đứng trên phiến đá ngoài vườn, đeo gươm báu, hai cha con phù phép, phiến đá