Content text Chuong trinh chuyen Hoa moi.pdf
1 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NỘI DUNG DẠY HỌC MÔN HÓA HỌC DÀNH CHO LỚP CHUYÊN (Kèm theo Công văn số /BGD ĐT-GDTrH ngày tháng năm 2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo) I. Mục tiêu và đặc điểm môn học 1. Mục tiêu a) Mục tiêu chung Khung các chuyên đề môn Hóa học dành cho học sinh đạt kết quả xuất sắc trong học tập nhằm phát triển năng khiếu về môn học trên cơ sở bảo đảm giáo dục phổ thông toàn diện, tạo nguồn đào tạo nhân tài, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước; đồng thời cùng các môn học và hoạt động giáo dục khác phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung đã được hình thành trong giai đoạn giáo dục cơ bản, đặc biệt là tình yêu quê hương, đất nước; thái độ ứng xử đúng đắn với môi trường tự nhiên, xã hội; khả năng tự học, nghiên cứu khoa học và sáng tạo, khả năng định hướng nghề nghiệp. b) Mục tiêu cụ thể Môn Hoá học trong trường THPT chuyên hình thành và phát triển ở học sinh năng lực hoá học, đặc biệt hình thành và phát triển ở học sinh năng lực vận dụng kiến thức hóa học trong những bối cảnh mới, đòi hỏi có sự vận dụng sáng tạo, linh hoạt các kiến thức, kĩ năng đã học; học sinh phân tích và tìm được mối liên hệ giữa các vấn đề hóa học và các khoa học khác liên quan trong thực tiễn. 2. Đặc điểm của môn học Hoá học là ngành khoa học thuộc lĩnh vực khoa học tự nhiên, nghiên cứu về thành phần cấu trúc, tính chất và sự biến đổi của các đơn chất và hợp chất. Hoá học kết hợp chặt chẽ giữa lí thuyết và thực nghiệm, là cầu nối các ngành khoa học tự nhiên khác như vật lí, sinh học, y dược và địa chất học. Những tiến bộ trong lĩnh vực hoá học gắn liền với sự phát triển của những phát hiện mới trong các lĩnh vực của các ngành sinh học, y học và vật lí. Hoá học đóng vai trò quan trọng trong cuộc sống, sản xuất, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội. Những thành tựu của hoá học được ứng dụng vào các ngành vật liệu, năng lượng, y dược, công nghệ sinh học, nông - lâm - ngư nghiệp và nhiều lĩnh vực khác. Nội dung dạy học chuyên sâu môn Hóa học giúp phát triển năng lực nhận thức và tư duy khoa học hóa học, nâng cao hứng thú, say mê nghiên cứu hóa học, tạo điều kiện để HS tiếp tục theo học chuyên ngành Hóa học hoặc các ngành có liên quan đến hóa học; góp phần phát hiện và bồi dưỡng học sinh có năng khiếu hóa học; tạo điều kiện để học sinh tham gia các kì thi học sinh giỏi quốc gia, quốc tế.
2 II. Khung nội dung chuyên đề chuyên sâu môn Hóa học 1. Nội dung dạy học chuyên đề Nội dung dạy học môn Hóa học đối với các lớp chuyên hóa học ở trường THPT chuyên bao gồm nội dung dạy học theo Chương trình GDPT 2018 (gồm nội dung dạy học cốt lõi và nội dung dạy học các chuyên đề học tập) và nội dung dạy học các chuyên đề chuyên sâu. Với các chuyên đề chuyên sâu học sinh cần hiểu và vận dụng được các kiến thức trong chuyên đề để giải quyết các vấn đề thực tiễn liên quan. Thời lượng dạy học đối với mỗi môn chuyên bằng 150% thời lượng so với chương trình môn học theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Thời lượng dạy học môn Hóa học đối với các lớp chuyên hóa học là 157,5 tiết/lớp/năm học. Các chuyên đề chuyên sâu môn Hóa học và dự kiến thời lượng (số tiết) của các chuyên đề: (1) Cấu tạo nguyên tử: 10 tiết; (2) Liên kết hóa học: 10 tiết; (3) Nhiệt động lực học hóa học: 9 tiết; (4) Động học phản ứng: 9 tiết; (5) Điện hóa học: 10 tiết; (6) Một số vấn đề nâng cao về hóa học nguyên tố nhóm A: 14 tiết. (7) Cấu trúc không gian, hiệu ứng cấu trúc và mối quan hệ giữa hiệu ứng cấu trúc với tính chất acid – base của hượp chất hữu cơ: 05 tiết; (8) Vận dụng một số phương pháp phổ xác định cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ: 05 tiết; (9) Một số kiến thức bổ sung phần hydrocarbon: 9 tiết. (10) Một số kiến thức bổ sung phần dẫn xuất hydrocarbon: 10 tiết; (11) Phản ứng và cơ chế trong hóa hữu cơ: 9 tiết; (12) Tổng hợp và tinh chế hợp chất hữu cơ: 10 tiết; (13) Cân bằng ion trong dung dịch: 14 tiết; (14) Phân tích định lượng – Phân tích thể tích: 10; (15) Một số vấn đề cơ bản về phức chất: 9 tiết;
3 (16) Đại cương về tinh thể: 05 tiết; (17) Kim loại chuyển tiếp họ d: 10 tiết. 2. Khung nội dung dạy học và yêu cầu cần đạt các chuyên đề chuyên sâu môn Hóa học TT Chuyên đề Yêu cầu cần đạt Ghi chú 1 Chuyên đề 1. CẤU TẠO NGUYÊN TỬ Sự khám phá ra electron và hạt nhân nguyên tử – Trình bày và giải thích được thí nghiệm khám phá ra electron bởi Thomson. – Trình bày và giải thích được thí nghiệm khám phá ra hạt nhân nguyên tử của Rutherford. – Nêu được những hạn chế của mô hình Rutherford về nguyên tử. Mô hình Rutherford–Bohr về nguyên tử – Trình bày được kết quả của Balmer khi quan sát quang phổ vạch của hydrogen. – Trình bày và vận dụng được công thức tổng quát của Rydberg. – Nêu được các tiên đề của Bohr: Trạng thái dừng, sự bức xạ và hấp thụ năng lượng của nguyên tử. – Trình bày và vận dụng được các kết quả quan trọng từ mô hình Rutherford–Bohr: Năng lượng và vận tốc electron, bán kính nguyên tử. – Vận dụng để giải thích được quang phổ vạch của nguyên tử hydrogen. Mô hình hiện đại về nguyên tử – Trình bày và vận dụng được biểu thức tính bước sóng vật chất de Broglie và nguyên lí bất định Heisenberg. – Trình bày và vận dụng được những kết quả quan trọng của mô hình hiện đại: Orbital nguyên tử (hình dạng, mức năng lượng) và biểu thức năng lượng của electron (cho hệ một hạt nhân – một electron); bốn số lượng tử n, l, ml, ms và ý nghĩa. – Tính được năng lượng electron trong nguyên tử nhiều electron theo phương pháp gần đúng Slater. 2 Chuyên đề 2. LIÊN KẾT HÓA HỌC Liên kết ion – Nêu được các yếu tố ảnh hưởng đến năng lượng liên kết ion.
4 Công thức Lewis – Trình bày được cách viết kí hiệu Lewis của nguyên tử. – Trình bày và vận dụng được cách viết công thức Lewis cho các phân tử phức tạp. – Nêu được khái niệm và ý nghĩa của công thức cộng hưởng. Độ âm điện – Nêu và vận dụng được công thức tính độ âm điện theo Pauling. – Nêu được khái niệm và cách tính năng lượng ion hóa. – Nêu được khái niệm và cách tính tính ái lực electron. – Trình bày và vận dụng được công thức tính độ âm điện theo Mulliken. – Nêu được công thức tính moment lưỡng cực của phân tử 2 nguyên tử. Orbital lai hóa Nêu và vận dụng được các loại lai hóa (sp x , spxd y ,...) để giải thích liên kết trong phân tử, trong phức chất,... Sơ lược về thuyết orbital phân tử (MO) và năng lượng của electron trong phân tử – Nêu được các luận điểm cơ bản của thuyết MO. – Vẽ được giản đồ MO các phân tử 2 nguyên tử và xác định được các thông tin (từ tính, bậc liên kết, cấu hình electron phân tử) từ giản đồ MO. – Dự đoán, giải thích được một số tính chất dựa trên giản đồ MO. – Vẽ được giản đồ MO cho một số phân tử nhiều nguyên tử bằng cách sử dụng AO lai hóa. – Tính được năng lượng của electron trong hệ liên hợp (phân tử, ion) và các vấn đề liên quan bằng cách sử dụng mô hình hạt chuyển động tự do trong hộp thế 1 chiều. 3 Chuyên đề 3: NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC HÓA HỌC Nguyên lí thứ nhất của nhiệt động lực học hóa học – Nêu được khái niệm về công, nhiệt, nội năng, enthalpy, nhiệt dung đẳng áp và đẳng tích. – Trình bày được biểu thức của nguyên lí và các biểu thức (kết quả) liên quan. – Viết được công thức tính nhiệt dung đẳng áp và đẳng tích. – Viết được công thức liên hệ giữa biến thiên nội năng và biến thiên enthalpy.