Title CHUYÊN ĐỀ 4. NGUỒN NHIÊN LIỆU (File HS).docx ✅

CHUYÊN ĐỀ 4. NGUỒN NHIÊN LIỆU KIẾN THỨC CẦN NHỚ I. Dầu mỏ, khí mỏ dầu và khí thiên nhiên 1. Khái niệm, thành phần và trạng thái tự nhiên Dầu mỏ Khí mỏ dầu (khí đồng hành) Khí thiên nhiên Khái niệm - Là chất lỏng, sánh, thường có màu nâu sẫm, không tan trong nước và nhẹ hơn nước. - Là khí có trong các mỏ dầu. - Là khí chứa trong các mỏ riêng biệt. Thành phần - Thành phần chính là hydrocarbon. - Ngoài ra còn có lượng nhỏ chất hữu cơ chứa O, N, S, … - Thành phần chính là khí methane (75%) và một số hydrocarbon khác. - Thành phần chính là khí methane (khoảng 95%), một số hydrocarbon khác như ethane, propane, butane và lượng nhỏ CO 2 , N 2 , … Trạng thái tự nhiên - Tồn tại ở các lớp đất đá tại một số nơi trong vỏ Trái Đất (sâu dưới đất liền hoặc dưới biển) - Tồn tại trong các mỏ dầu. - Tồn tại dưới lòng đất (sâu dưới đất liền hoặc dưới biển), rải rác thoát ra từ lớp bùn ở đáy ao. 2. Phương pháp khai thác và chế biến (a) Dầu mỏ và khí mỏ dầu - Mỏ dầu thường gồm 3 lớp: Trên cùng là khí (khí mỏ dầu), ở giữa là dầu mỏ và đáy là nước mặn. ♦ Các giai đoạn khai thác - Khoan, thu dầu và khí. - Loại bỏ tạp chất để thu được dầu thô, sau đó vận chuyển đến nhà máy lọc dầu. - Tại nhà máy lọc dầu, dầu thô được xử lí chủ yếu bằng phương pháp chưng cất để thu được các loại sản phẩm khác nhau ở các khoảng nhiệt độ khác nhau. ♦ Các sản phẩm chưng cất dầu mỏ (b) Khí thiên nhiên - Khoan xuống mỏ khí, khí tự phun lên do áp suất các mỏ khí lớn hơn áp suất khí quyển. - Vận chuyển khí đến nhà máy để xử lí nhằm đạt được chất lượng mong muốn.
❖ BÀI TẬP TỰ LUẬN ♦ VÍ DỤ MINH HỌA Câu 1. [CTST - SGK] Vì sao khí thiên nhiên được sử dụng làm nhiên liệu? So sánh thành phần, trạng thái tự nhiên của khí thiên nhiên và khí mỏ dầu? Câu 2. [CD - SGK] Nêu tên một số sản phẩm được tách ra khi chưng cất và chuyển hóa từ dầu mỏ. Câu 3. [KNTT - SGK] Tìm hiểu qua các tài liệu sách, báo, internet, thảo luận nhóm và trình bày về các nội dung sau: (a) Dầu mỏ và khí mỏ dầu tồn tại ở đâu trong tự nhiên? Nguyên nhân dẫn đến sự hình thành dầu mỏ và khí mỏ dầu là gì? (b) Các ứng dụng của dầu mỏ và khí mỏ dầu là gì? Câu 4. [CTST - SGK] Hiện nay xăng, dầu, khí đốt là nguồn nhiên liệu chủ yếu đối với các quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam có những mỏ dầu và nhà máy lọc dầu nào, em hãy tìm hiểu và liệt kê. Câu 5. [KNTT - SGK] Cho một số loại nhiên liệu phổ biến: KIẾN THỨC CẦN NHỚ II. Nhiên liệu 1. Khái niệm và phân loại ♦ Khái niệm: Nhiên liệu là những chất cháy được, khi cháy tỏa nhiệt và phát sáng. Lưu ý: Khái niệm nhiên liệu trên là khái niệm theo nghĩa hẹp, khái niệm nhiên liệu theo nghĩa rộng còn có cả nhiên liệu hạt nhân. ♦ Phân loại: Dựa vào trạng thái tồn tại của nhiên liệu, nhiên liệu được chia thành ba loại: Nhiên liệu rắn Nhiên liệu lỏng Nhiên liệu khí - Gỗ, than mỏ, … - Xăng, dầu hỏa, ethanol, … - Khí hydrogen, methane, propane, butane, … 2. Sử dụng nhiên liệu Than - Than là nhiên liệu rắn, cháy chậm, khó cháy hoàn toàn, khi cháy tạo nhiều xỉ, khói và một số khí độc hại. - Sử dụng chủ yếu trong luyện kim, làm nhiên liệu cho nhà máy nhiệt điện. - Hạn chế sử dụng than để đun nấu trong khi đông dân cư. Trong công nghiệp cần nâng cao hiệu suất phản ứng đốt cháy than, xử lí tốt khí thải và tro, xỉ. Xăng, dầu - Là nhiên liệu lỏng, cháy nhanh, dễ cháy hoàn toàn, không tạo xỉ. - Dùng cho động cơ đốt trong: xe máy, ô tô, tàu thuyền, máy phát điện. - Cần thường xuyên kiểm tra hoạt động của các thiết bị để nâng cao hiệu quả quá trình đốt cháy xăng dầu và giảm ô nhiễm môi trường. - Xăng dầu dễ bắt lửa nên khi sử dụng và bảo quản phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về phòng chống cháy nổ. Gas - Thành phần chủ yếu là C 3 H 8 và C 4 H 10 . Gas dễ cháy hoàn toàn, tỏa nhiều nhiệt, không tạo xỉ, ít gây ô nhiễm môi trường. - Dùng để đun nấu. - Việc đốt cháy gas cần thực hiện với các thiết bị chuyên dụng như bếp gas, đèn khò gas, … đảm biểu các tiêu chuẩn kĩ thuật. Bình gas cần đặt nơi thông thoáng, cách xa nguồn nhiệt và thường xuyên kiểm tra để tránh rò rỉ gas.  Để sử dụng nhiên liệu hiệu quả cần cung cấp đủ oxygen, tăng diện tích tiếp xúc giữa nhiên liệu và không khí, điều chỉnh lượng nhiên liệu để duy trì sự cháy ở mức độ cần thiết.
(a) Theo em các chất được sử dụng làm nhiên liệu đều phải có các tính chất gì? (b) Hãy cho biết trạng thái tồn tại của mỗi nhiên liệu trên ở điều kiện thường. Câu 6. Để dập tắt đám cháy xăng dầu người ta dùng cách nào sau đây? Giải thích. (a) Phun nước vào ngọn lửa. (b) Dùng chăn ướt trùm lên ngọn lửa. (c) Phủ cát vào ngọn lửa. (d) Dùng bình cứu hỏa. Câu 7. Giải thích tác dụng của các việc làm sau: (a) Tạo các lỗ trong viên than tổ ong. (b) Quạt gió vào bếp lò khi nhóm lửa. (c) Đậy bớt cửa lò khi ủ bếp. Câu 8. Nêu biện pháp xử lí môi trường trong các trường hợp sau: (a) Tàu chở dầu gặp sự cố và dầu tràn ra biển. (b) Dầu mỏ ngấm vào cát ở ven biển. ♦ BÀI TẬP TỰ LUYỆN Câu 9. Hãy nêu khái niệm, thành phần và trạng thái tự nhiên của dầu mỏ, khí thiên nhiên và khí mỏ dầu? Câu 10. [CD - SGK] Nhiên liệu là gì? Cho ví dụ về một số loại nhiên liệu rắn, lỏng và khí. Câu 11. Hãy giải thích các hiện tượng sau: (a) Khi quạt gió vào bếp củi vừa bị tắt, lửa sẽ bùng cháy. (b) Khi quạt gió vào ngọn nến đang cháy, nến sẽ tắt. Câu 12. [CD - SGK] Giải thích ý nghĩa của các việc làm sau: (a) Củi được chẻ nhỏ khi đốt. (b) Xăng, dầu được phun vào động cơ dưới dạng hạt rất nhỏ cùng với không khí. (c) Trong các nhà máy nhiệt điện, than được nghiền nhỏ và thổi cùng với không khí vào trong buồng đốt để đốt. Câu 13. Bảng dưới đây cho biết sản phẩm của sự đốt cháy một số nhiên liệu: Tên nhiên liệu Sản phẩm đốt cháy Sản phẩm chính Sản phẩm khác Than đá CO 2 , H 2 O SO 2 , khói gồm các hạt nhỏ Than cốc CO 2 SO 2 Khí thiên nhiên CO 2 , H 2 O Củi, gỗ CO 2 , H 2 O Khói Xăng, dầu CO 2 , H 2 O SO 2 Hỏi nhiên liệu nào được coi là sạch hơn cả, ít gây ô nhiễm môi trường? Nhiên liệu nào gây ô nhiễm môi trường. Câu 14. Hãy giải thích vì sao có thể nói khí thải của các nhà máy và khí thải của các động cơ đốt trong (ô tô, xe máy, ...) là nguyên nhân của mưa acid?
 BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM 1. Trắc nghiệm nhiều lựa chọn ♦ Mức độ BIẾT Câu 1. Thành phần chính của dầu mỏ là A. hydrocarbon. B. dẫn xuất của hydrocarbon. C. hydrogen. D. acid. Câu 2. Thành phần chủ yếu của khí thiên nhiên là A. CO 2 . B. H 2 O. C. CH 4 . D. NaCl. Câu 3. Thành phần chính của khí mỏ dầu là A. C 2 H 2 . B. CH 4 . C. C 2 H 4 . D. H 2 . Câu 4. Khí thiên nhiên không có ở đâu trong tự nhiên? A. Sâu dưới biển. B. Sâu dưới đất liền. C. Dưới lớp bùn ao. D. Trên mặt biển. Câu 5. Tính chất nào không phải là của dầu mỏ? A. Màu xanh. B. Chất lỏng. C. Nhẹ hơn nước. D. Không tan trong nước. Câu 6. Những chất cháy được, khi cháy toả nhiệt và phát sáng được gọi là A. nguyên liệu. B. nhiên liêu. C. vật liệu. D. điện năng. Câu 7. Thành phần chính trong bình khí biogas là A. C 2 H 2 . B. CH 4 . C. C 2 H 4 . D. C 2 H 4 O. ♦ Mức độ HIỂU Câu 8. Tính chất vật lý nào sau đây không phải là của dầu mỏ? A. Dầu mỏ là hỗn hợp lỏng, sánh, màu nâu đen. B. Dầu mỏ không tan trong nước. C. Dầu mỏ có nhiệt độ sôi nhỏ hơn 100 o C D. Dầu mỏ nhẹ hơn nước. D. Dầu mỏ là chất lỏng sánh. Câu 9. Trong gas, dùng để đun, nấu thức ăn trong gia đình, người ta thêm một lượng nhỏ khí có công thức hoá học C 2 H 5 S có mùi hôi. Mục đích của việc thêm hoá chất này vào gas là nhằm: A. Tăng năng suất toả nhiệt của gas. B. Phát hiện nhanh chóng sự cố rò rỉ gas. C. Hạ giá thành sản xuất gas. D. Phòng chống cháy nổ khi sử dụng gas. Câu 10. Để dập tắt đám cháy nhỏ do xăng, dầu người ta dùng biện pháp A. phun nước vào ngọn lửa. B. phủ cát vào ngọn lửa. C. thổi oxygen vào ngọn lửa. D. phun dung dịch muối ăn vào ngọn lửa. ♦ Mức độ VẬN DỤNG Câu 11. Cho các cách chữa cháy sau: (1) Phun nước vào ngọn lửa; (2) Dùng chăn ướt trùm lên ngọn lửa; (3) Phủ cát vào ngọn lửa; (4) Dùng bình chữa cháy. Số cách chữa cháy thích hợp do xăng dầu gây ra là A. 1. B. 2. C. 3. D. 4. 2. Trắc nghiệm đúng - sai Câu 12. Xét khái niệm, thành phần và trạng thái tự nhiên của dầu mỏ. a. Dầu mỏ là chất lỏng, sánh, thường có màu vàng nhạt, tan trong nước và nhẹ hơn nước. b. Thành phần chính của dầu mỏ là hydrocarbon.