Title Нийгмийн сэтгэл судлал ба сэтгэл зүйн зөвөлгөө-2021-Д.МӨНХЦЭЦЭГ.pdf ✅

удирдагч байна” гэж. Үүнийг эсрэгээр нь 'Я м ар лтшрдагч байна, тийм ард түмэн байна” гээд эргүүдэхэд яг л паасны хоёр тал мэт адил. Тухайн цаг үед нийгмийн я.мар тогтотаоог сонгож хөгжих, урвах шарвах, хувийн эрх ашгаа бодох, улс үндэстний эрх ашгаа худалдах зэрэг удирдагч хэсгийн оюун ухаан, зан авир, үйл хөдлөл, шийдвэр бүгд жирийн ард олны ухамсар, сэтгэл, мэдрэмж, үйлдэлд сөргөөр нөлөөлж байсныг зохиогч маш тодоор харуулжээ. Өмнө нь миний бие түүхийн баримт сэлтийг уншиж байхдаа нийгмийн сэтгэл зүй талаас нь мэдэрч байгаагүй минь чухам үнэн. Энэ утгаараа нэн сонирхолтой бөгөөд ач тустай бүтээл болжээ. Нийгмийн хөгжил гэдэг нь нийгэм дэх хувь хүн бүрийн сайн сайхан байдлыг дээшлүүлэх, хувь хүн бүр өөрийн чадавхыг бүрэн дүүрэн ашиглах боломжоор хангагдах тухай асуудал юм. Гэвч Монголын маань түүхийн тогтолцоо бүхэнд ийм бодлого, боломж нэн хязгаарлагдмал байсан нь харамсалтай. Эдүгээ ардчилсан төрт тогтолцоо, иргэний хүмүүнлэг нийгэмд ч Д.Мөнхцэцэг сэтгэл судлаачийн тодорхойлсноор “Шилжилттэй холбоотой цочролын гэмтлээс үүдэн нийгэмд дасан зохицсон, дасан зохицох гэж хичээсэн, дасан зохицож чадаагүй гэх гурван төрлийн бүлэг хүмүүс амьдарч байна”. Цочролоос үүдэлтэй сэтгэл зүйн гэмтэл нь ухамсрыг хамгаалалтын байдалд шилжүүлж, улмаар үүссэн сөрөг сэтгэл, мэдрэмжийг ухамсаргүйд суулгадаг ба энэ нь хожим аюултай, төсөөлөөгүй үр дагаврыг бий болгодог гэж З.Фрэйд хэлж байсныг зохиогч дурьдаад “Иймд сэтгэл зүйн гэмтлийн үр нөлөөнөөс зайлсхийж биш харин өөрт үзүүлж буй бодол мэдрэмжийг анзаарч, хүлээн зөвшөөрснөөр хүн цочролоос үүдэлтэй сэтгэл зүйн гэмтлийн нөлөөнөөс ангид байж чадна” гэдгийг зөвлөсөн байна. Би уншигчийн хувьд үүнийг 100 хувь хүлээн зөвшөөрч байна. Нэг ёсондоо ардчилсан нийгмийн иргэн хүн бүр еөрийн үзэл бодол, итгэл үнэмшилдээ эзэн байж, хэрсүү бодот ухаанаар аливаад хандаж, шат шатны удирдлага, түүний бодлого. шийлвэрт оодолтой хандаж, хяналт тавьж, шүүмжлэлт санаа болсэо дэзхгуүлж, идэвхи оролцоотой байж гэмээнэ нийгмэз х өп *л~ э: ладах эом. Ийм байж чадвал нийгмнйн сэтгэт зүй, ннйтхкйн сзтгэлзосн эрүүл мэнд ч эрүүл банх билээ. Хэрзээ та үунххг г с а - ' тт всмыт зайлшгүй унш, блхдал санал ботго, — :-н г - ~ г г?* аа-ат тгттож байна. хайрлуулал хэр>гдээсз? гл=~д ттдгаз.ч: ханддаг. Гэвч өөрсдөө
сэтгэцийн өвчтэй эцэг, эх хүүхдийнхээ сэтгэл зүйн хэрэгцээг ойлгох чадваргүйтэй холбоотой хүүхэд мөн адил сэтгэцийн эмгэгтэй болдог. Сэтгэцийн эмгэг удамшдаг гэдгийн шалтгаан нь энэ” Д.Мөнхцэцэг. Сэтгэл судлаачийн энэ дүгнэлт уншигч намайг гүн цочролд оруулав. Судлаачид “Энэ цаг үед монгол 3 хүний нэг нь сэтгэцийн өөрчлөлттэй” гэдэг. Мэдээж, ядуурал ихсэх тусам, ажил орлогогүй болох тусам хүний сэтгэцэд өөрчлөлт орж байна. Стресс бухимдал дүүрэн байна. Монголчууд сэтгэл зүйн маш их асуудалтай байна. Сэтгэцийн эмгэг удамшдаг гэхээр бидний ирээдүйн дүр төрх үнэхээр гунигтай харагдаж байна. Угтаа нийгмийн өндөр ур чадвартай хүүхдүүд бусадтай хялбархан сайн харилцаа тогтоох чадвартай байдаг бөгөөд энэ нь тэдний сайн сайхан байдалд эерэгээр нөлөөлдөг нь чухам үнэн юм. Сайхан, аз жаргалтай нийгэм бүтээхэд, нийгмийн сэтгэл зүй өвчин эмгэггүй болоход, нийгмийн сэтгэцийн эрүүл мэнд эрүүл саруул байхад энэхүү ном нийгэмд, төр засгийн удирдагчдад, олон түмэнд, гэр бүлд, хувь хүнд нэгийг бодогдуулж, хоёрыг сэхээрүүлнэ гэдэгт машид итгэж байна. Чимэдийн БАЗАР Нийгэм, сэтгэл судлалын дээд сургуулийн захирал, доктор Монголын нийгмийг тольдохуй Судлаач Д.Мөнхцэцэг нь энэхүү бүтээлдээ Монголын нийгмийн түүхийн хөгжлийн үйл явцыг нийгэм ба соёлын ойлголтоор тайлбарласан нь олон нийтэд сонирхолтой байдлаар хүргэхийг зорьжээ. Хүн бол нийгмийн бүтээгдэхүүн. Ийм ч учраас Монгол хүн хэрхэн хөгжих вэ? гэдэг бол өнөөгийн нийгмийн хөгжлийн үйл явцад оролцох ямар боломж, арга замыг сонгосноор илэрхийлэгдэнэ. Бид Германы философич К.Марксын формацын онол ёсоор Социалист нийгэмд соёлын олон сайн хэм хэмжээнд суралцсан. Гэтэл өнөөгийн цагт Монголчууд бид чөлөөт, ардчилсан нийгэмд хэрхэн амьдарч байгаа вэ? гэдэгт хариулт олох цаг нь болсныг энэхүү бүтээлээс бага болтугай ч харж болохыг судлаачийн судалгааны ажлаас унших болно. Норов НЯМДОРЖ Монголын Мэргэжлийн Нийгмийн ажилтны нийгэмлэгийн тэргүүн, Нийгмийн ажлын доктор (РЬ.Б)