Title Aralin 2_combined.pdf ✅

••• COPYRIGHT NOTICE This work shall solely be used for academic purposes and shall not serve any personal gain or commercial advantage. Further, distribution and/or reproduction in any form or means is not allowed without the permission from the author or publisher.
Ara/in 2 PAGLINANG . NG KABIHASNAN AT BAY~N Ang kabihasnang sumibol so Pilipinas ay procJu_kto ng pagkama/ikhaing /ikas so mga katutubo kah1t may impluwensiya galing sa labas. Mula so panahong Austronesyan, mabilis ang pag-unlad 11g kabihasnan so panahon ng metal nang magkaroon ng pundasyong teknolohikal ang pagtatanim, paghahabi, paggawa ng pa/ayok. paggawa ng bangka, paglalayag, sining, panitikan at pagsusulat. Paggalang sa matatanda na namumuno sa kamag- anakan ang batayang katangian ng nalinang na bayan, nagmula so balangay na may teknolohiya sa paggawa ng sasakyan at paglalayag so tradisyong nalinang nila sa Pilipinas. Unti-unting nakikilala ang mga naunang tao sa Pilipinas batay sa mga bairns na naiwan nila sa iba 't ibang bahagi ng kapuluan. Ang kasaysayan ng kanilang pag-unlad ay nagpapakita na walang panahon sa ating kasaysayan na sarado ang bayan sa mga pangyayari at pagbabago na nagaganap sa Asya, lalo na sa bahaging Timog-Silangan. Hindi lamang sila tagatanggap ng mga pumasok na impluwensiya kundi tagapamagitan din sa mga kultura sa rehiyong ito. Aktibong nakilahok ang mga bayan sa pagpapalitan ng kalakal at kultura. Habang may mga purnapasok na impluwensyang kultural mula sa labas, rnayroon nang nagaganap na pagbubuo ng Iiatutubong kabihasnan. Batay sa mga katutubpng 12 Paglinang ng Kabihasnan at Bayon institusyon, kaugalian at mga paniniwala ng mga sinaunang Pilipino ang · pagtanggap ng mga impluwensiya mula sa labas. '\ Sa pag-unlad.ng mga sinaunang pamayanan, nagkaroon ng marami at malalim na cpekto sa lipunan ang paglaganap at paggamit ng metaL lalo na ng bakal. Tinatayang nagsimula· ang paggamit ng metal sa Pilipinas noong mga 500 B.K. Malaki ang naging pagbabago sa pamumuhay ng mga Pilipino. Ang paraan ng pagtunaw ng bakal at pagg~wa ng mga kasangkapan ay ginamitan ng bulusang Malayo. · Dah/1 sa mga kagamitang bakal, nagsimula ang pagtatanim ng palsy na may patubig. Naniniwala, ang mga antropologo na sa panahong ito pumasok ang mga kalabaw at 1 kabayo mula• sa Indonesia. Ang paggawa ng mga payoh o hagdanl\ palayan at ng nlga palayan na may patubig ay nangangail~gan ng mga paraan ng pag-iipon ng ulan o tubig mula sa liukal upang makapagtanim sa mga lugar na patag. Lumaki ang mga populasyong pirmihan na ang paninirahan na siya namang nangailangan ng rnalaki; regular at tiyak na pagkukunan ng pagkain. Nagsimula ang paggawa ng mga manik at : pulseras na dalawang kulay. Ang paghabi ay kurnalat sa kapuluan. A. Paglaganap ng mga Kagamltang Metal Mabalaga ang ginampanan ng metaL lalo na ang bakaL 58 pag- unlad ng teknolohiya at lipunan. Ang pagkalat ng metal sa buong Timog- Stl~gang Asya ay pare-parehong naganap ilang dBl!llg taon bago kay Kristo, bagay na nagpapahiwatig ng kaugna)'l!Q μg paglalayag 58 pagdadala ng mga bagong kasangkapan at kaisipan. Mas:isabing ma~o~n nang nakaayos na sisterna ng pamumuhay ang mga smaunang P1hpmo batay sa ugnayan nila sa kapaligiran, 58 kapwa _tao at sa malalayong bayan sa paglaganap ng kagamitang metal gayundm ng pagkatuto nila sa pagproseso nito. Ang panah~n ng paglagan_ap ng 'kaalaman at paggamit ng kagamitang metal ay tinatayang nasa pag1tan ng taong 500 B.K. at 500 M.K. / May higit na magandang katangian ang metal bilang kagamitan ayon sa mga aspeto ng teknolohiya at paggamit 01·10 Masasab· b . .. • mg ungang pagdam1 ng kasangkapang metaL naging mas madali ang pagtatrabaho sapa~at mas matibay ang metal at mas epektibo kaysa sa bato o kabo maaarmg turnag 1 · · · Y, . 8 • maaan r!fl itong rnahugis o rnapatalas muli ka a nabaluktot o mapuro I na. p g 13
L_ Pag/inang ng Kabihasnan at Bayan _ . h. "t 03 marami itong niipuputol 1 na punongkahoy Sa pagtatanun, ig1 . S _ . . . . san bahagi ng kagub/ltahupang tamnan. a pro~esong para hn1S1n ang n. g grlkultura Sa pagkatuto ng mga . I naging matagumpay ang a . 110, la ong .,...,~, muling nagagamit ang mga lumang metal •,· · pagtunaw ng .. .., • · Pi ipmo sa b kagamitan. Ito ay malaking katipiran para sa mga P ara gumawa og agong haha •,· ·· bukod pa sa nakababawas og panahon sa pag nap o sinaunang P1 1pmo . I. . k gamitang bato. Sa lahat ng un ng meta ang gmto at Paggawa ng mga a . . I akik" oiruiwang kagam1tan dahtl natura na n tta ang tanso ang mga unang ,,_ . . . k 1· iran Hindi na kailangan ng matmdmg pagpoproseso. Sa .mga 110 sa apa 1g · . "b T bon Palawati natagpuan ang mga bagay na gmto, tanso mga yung1 sa a , k ang. mga palamuti na yari sa jade at glass sa loob ng at bronse asama . t·b· banga Ang natagpuang hulmahan ng mga bronseng 1sang I mgang · . . . palakol,::,sa Palawao ay nagsasabing maruntg ang mga fthpmo ng teknolohiya sa paggawa ng kagamitang metal. Noong taong 190 B.K., nagsimulang gumamit ang mga sinaunang Pilipino sa Palawan ng bakal na ipinahiwatig sa pagk~~ nito ng Yungib Manunggul Sa Biko! may ebideisya n~ ~aggatn1t mto noong 500 M.K. Nagsimulang gawin ang iron slag hurmgrt-kumulang noong taong I 000 M.K. 6 1pinapalagay na nasa mataas na antas na ang pagpoproseso ng bakal. Magpabanggang ngayon, ang bulusang Malayo ay ginagamit-pa rin sa maraming bahagi ng bansa tulad sa Cordillera at Mindanao. 7 Ang pagpasok ng metal sa Pilipinas ay nagkaroon ng mahalagang f pekto sa pag-unlad ng mga pamayanan. Ang unang mahalagang epekto nito ay naranasan sa agrikultura, higit sa lahat sa pagtatanim ng palay. May ebidensya na narito na ang palay sa Pilipinas noong huling bahagi ng Neolitiko. kg sityo ng Andarayan, sa lambak ng Cagayan ay nakitaan ng bakas ng pa lay nang panahong I 450 B.K.. Naniniwala ang mga botanist at Robert B. fox, The Tabon Covet: Archaelogica/ Explorations and Excavations on Palawan Island Philippines (Manila: Natiooal Museum, 1970) at Jesus T. Peralta, Traditional Culture - 1he new stone age sa www.ncca.gov.ph. official website of the National Commission for Culture and the Arts, 1994 (A), p.2. ' Ang iron slog ay by-product ng pagpoproseso ng bakal. Mahalaga ito sapagkat ebidensya ito ng teknolohiya ng paghuhulma og bakaJ o iron forging noong sinaunaog panahon. 6 Jesus T. Peralta. Traditional Culture appearance of metals sa www.ncca.gov.ph., official website of the National Commission for Culture and the Arts, 1994 (B1 p.2. 1 Robert B. Fox. The Philippines in Prehistoric Times [handbook for the First National Exhibilion of Filipino Prehistory and Culture] (Manila: UNESCO Natiooal Commission of the Philippines, 1959), pp. 23-24. 14. Paglinang ng Kabihasnan at Bayan geographer na ang pagtatanim ng palay ay sumunod sa mas .ftunang pagtatanim ng mga balamang ugat tulad ng kamote at ube. Sa Ast