Title 4.CHUONG 2. HOA 10 2024-2025. GIAI.DTT.doc ✅

HÓA HỌC 10 Chương trình GDPT 2018 Chương 2: BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC (Phiên bản mới: Theo cấu trúc đề minh họa 2025 của bộ giáo dục) Năm học : 2024 – 2025 LƯU HÀNH NỘI BỘ
Kết hợp kiến thức sách giáo khoa, sách bài tập của bộ: KNTT + CD +CTST 2 Chương 2: BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT 2 CHỦ ĐỀ 1. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 2 CHỦ ĐỀ 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA ĐƠN CHẤT, BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 4 CHỦ ĐỀ 3: HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC CHƯƠNG 2 7 B. HỆ THỐNG BÀI TẬP 8 PHẦN 1: BÀI TẬP TỰ LUẬN 8 DẠNG 1: CẤU TẠO CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 8 DẠNG 1.1: THÔNG TIN VỀ BẢNG TUẦN HOÀN 8 DẠNG 1.2: VIẾT CẤU HÌNH ELECTRON VÀ XÁC ĐỊNH MỘT SỐ VẤN ĐỀ LIÊN QUAN 9 DẠNG 1.3: KẾT HỢP BÀI TOÁN TỔNG SỐ HẠT => VỊ TRÍ TRONG BẢNG TUẦN HOÀN 13 DẠNG 1.4: XÁC ĐỊNH VỊ TRÍ NGUYÊN TỐ TỪ DỮ KIỆN : 2 NGUYÊN TỐ THUỘC 2 CHU KÌ LIÊN TIẾP HOẶC 2 NHÓM LIÊN TIẾP 16 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 20 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 22 DẠNG 3.1: SO SÁNH TÍNH ACID - BASE CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ VÀ MỘT NHÓM 22 DẠNG 3.2 : OXIDE CAO NHẤT- HỢP CHẤT KHÍ VỚI HYDROGEN ( CHU KÌ 3) 25 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 29 DẠNG 5: BÀI TẬP TỔNG HỢP 30 PHẦN 2: BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM NHIỀU PHƯƠNG ÁN (CHỈ CHỌN 1 ĐÁP ÁN) 34 MỨC ĐỘ 1: BIẾT 34 DẠNG 1: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN 34 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 37 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 39 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 40 MỨC ĐỘ 2: HIỂU 41 DẠNG 1: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN 41 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 44 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 47 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 49 MỨC ĐỘ 3: VẬN DỤNG 52 DẠNG 1: CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN 52 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ,THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 54 DẠNG 3: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 56 PHẦN 3: BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM ĐÚNG SAI 61 DẠNG 1: CẤU TẠO CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 61 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 66 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 70 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 73 PHẦN 4: BÀI TẬP TRẢ LỜI NGẮN 76 MỨC 2: THÔNG HIỂU 76 DẠNG 1: CẤU TẠO CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 76 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 77 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 78 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 79 MỨC 3: VẬN DỤNG 81 DẠNG 1: CẤU TẠO CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 81 DẠNG 2: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA NGUYÊN TỬ CÁC NGUYÊN TỐ TRONG MỘT CHU KÌ VÀ TRONG MỘT NHÓM 83 DẠNG 3: XU HƯỚNG BIẾN ĐỔI THÀNH PHẦN VÀ MỘT SỐ TÍNH CHẤT CỦA HỢP CHẤT TRONG MỘT CHU KÌ 86 DẠNG 4: ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN. Ý NGHĨA CỦA BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 89 C. ĐỀ KIỂM TRA CHƯƠNG 2 THEO KIỂU MINH HỌA 2025 91
Kết hợp kiến thức sách giáo khoa, sách bài tập của bộ: KNTT + CD +CTST 3 A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT CHỦ ĐỀ 1. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC I. LỊCH SỬ PHÁT MINH BẢNG TUẦN HOÀN Tính đến năm 2016 có 118 nguyên tố được xác định trong bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học. Time Người – quốc gia Nội dung 1789 A.Lavoisier(La-voa-die) người Pháp Xếp 33 nguyên tố hóa học thành các nhóm: chất khí, kim loại, phi kim, “đất”. 1829 J.Dobereiner (Đô-be-rai-nơ) người Đức. Nhận thấy khối lượng nguyên tử của Strontium ở giữa khối lượng của Calcium và Barium =>Tìm ra bộ ba nguyên tố Ca, Sr, Ba có tính chất tương tự nhau => các bộ ba nguyên tố khác cũng được tìm ra. 1862 De Chancourtois (Đờ Săng-cuốc-toa) người Pháp. Xếp các nguyên tố theo chiều tăng khối lượng nguyên tử lên một băng giấy (quấn quanh hình trụ theo kiểu lò xo xoắn) =>tính chất của các nguyên tố được lập lại sau mỗi 7 nguyên tố. 1864 John Newlands (Giôn –Niu –lan) người Anh. Mỗi nguyên tố hóa học đều thể hiện tính chất tương tự như nguyên tố thứ 8 khi xếp theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử. 1860 D.I.Mendeleev (Men-đê- lê-ep) người Nga Đề xuất ý tưởng xây dựng bảng tuần hoàn 1869 D.I.Mendeleev (Men-đê- lê-ep) người Nga Công bố bảng tuần hoàn đầu tiên (tương tự bảng tuần hoàn hiện nay) nhưng xếp theo chiều tăng dần khối lượng nguyên tử, còn một số nguyên tố bỏ trống và đưa ra dự đoán tính chất của chúng => sau này các nguyên tố trống được tìm ra giống như dự đoán của ông. II. NGUYÊN TẮC SẮP XẾP CÁC NGUYÊN TỐ TRONG BẢNG TUẦN HOÀN  Theo chiều tăng dần điện tích hạt nhân nguyên tử.  Cùng số lớp electron => xếp thành một hàng (chu kì).  Cùng số e hoá trị => xếp thành một cột (nhóm) (trừ nhóm VIIIB). III. CẤU TẠO BẢNG TUẦN HOÀN Bảng tuần hoàn có 7 chu kì và 16 nhóm. 1. Ô nguyên tố: STT ô = Z=số p = số e = số đơn vị ĐTHN Ô nguyên tố Aluminium 2. Chu kì: là dãy các nguyên tố mà nguyên tử của chúng có cùng số lớp e, được xếp theo chiều ĐTHN tăng dần. STT chu kì = số lớp e
Kết hợp kiến thức sách giáo khoa, sách bài tập của bộ: KNTT + CD +CTST 4 Loại chu kì Chu kì nhỏ Chu kì lớn Chu kì 1 2 3 4 5 6 7 Số nguyên tố 2 8 8 18 18 32 32 Bảng tuần hoàn có 118 nguyên tố gồm 90 nguyên tố kim loại, 20 nguyên tố phi kim, 8 nguyên tố khí hiếm. 3. Nhóm nguyên tố: a. Nhóm nguyên tố - Nhóm nguyên tố là tập hợp các nguyên tố mà nguyên tử có cấu hình electron tương tự nhau, do đó có tính chất hóa học gần giống nhau và được xếp thành một cột. - Gồm 8 nhóm A được đánh số từ IA đến VIIIA. - Gồm 8 nhóm B được đánh số từ IIIB đến VIIIB, IB, IIB. - Mỗi một cột là một nhóm, riêng nhóm VIIIB có 3 cột =>Bảng tuần hoàn gồm 16 nhóm nhưng có 18 cột . b. Xác định số thứ tự nhóm: * Nhóm A: Cấu hình e hóa trị tổng quát của nhóm A: ns a np b - n: lớp e ngoài cùng. - a, b: số e trên phân lớp s và p. (a = 1 – 2; p = 0 – 6 ) * Nhóm B: Cấu hình e hóa trị tổng quát của nguyên tố d: (n-1)d a ns b * Đặc biệt: số e hóa trị = 8, 9, 10 = nhómVIIIB 8 e hóa trị 9 e hóa trị 10 e hóa trị Cột thứ nhất nhóm VIIIB Cột thứ hai nhóm VIIIB Cột thứ ba nhóm VIIIB 4. Phân loại nguyên tố a)Theo cấu hình electron: Các nguyên tố s, p, d, f là những nguyên tố mà nguyên tử có electron cuối cùng điền vào phân lớp s, p, d, f tương ứng (theo năng lượng). - Khối các nguyên tố s => cấu hình electron lớp ngoài cùng ns 1-2 gồm : + Nhóm IA = Kim loại kiềm, ngoại trừ H. + Nhóm IIA = kim loại kiềm thổ. - Khối các nguyên tố p => cấu hình electron lớp ngoài cùng ns 2 np 1-6 gồm các nguyên tố từ nhóm IIIA - VIIIA (trừ He). => Các nhóm A gồm các nguyên tố s và nguyên tố p. - Khối các nguyên tố d => cấu hình electron phân lớp sát ngoài cùng và lớp ngoài cùng (n-1)d 1-10 ns 1-2 gồm các nguyên tố thuộc nhóm B. - Khối các nguyên tố f => cấu hình electron phân lớp sát ngoài cùng và lớp ngoài cùng (n-2)f 0-14 (n-1)d 0--2 ns 2 gồm các nguyên tố nhóm B xếp thành 2 hàng ở cuối bảng. + Họ Lanthanides + Họ Actinides => Các nhóm B gồm các nguyên tố d và nguyên tố f (kim loại chuyển tiếp). b)Theo tính chất hóa học Nhóm IA, IIA,IIIA IVA VA,VIA,VIIA VIIIA Nhóm B STT nhóm A = số e lớp ngoài cùng (e hóa trị) = a+b STT nhóm B = Số e hóa trị = (a+b), nếu a =10 thì chỉ lấy b = số e lớp ngoài cùng+(số e lớp d sát ngoài cùng chưa bão hòa nếu có)