Title CHỦ ĐỀ 2. GENE & QUÁ TRÌNH TRUYỀN ĐẠT THÔNG TIN DI TRUYỀN - HS.docx ✅

Đặc điểm mRNA tRNA rRNA Hình dạng Cấu trúc Là một chuỗi polynucleotide dạng mạch thẳng, không có liên kết bổ sung cục bộ Là một chuỗi polynucleotide (80 – 100 đơn phân) nhưng các vùng khác nhau trong một mạch lại tự bắt đôi bổ sung với nhau bằng các liên kết hydrogen theo NTBS (A-U, G-C) tạo nên cấu trúc không gian ba chiều đặc trưng rất phúc tạp Là một chuỗi polynucleotide chứa hàng nghìn đơn phân trong đó 70% số ribonucleotide có liên kết bổ sung. Chức năng Làm khuôn tổng hợp protein ở ribosome Vận chuyển amino acid đến ribosome và tiến hành dịch mã Tham gia cấu tạo nên ribosome, nơi tiến hành tổng hợp protein 3. Phiên mã ngược - Phiên mã ngược là quá trình tổng hợp DNA bổ sung (cDNA) dựa trên mạch khuôn là RNA được xúc tác bởi enzyme phiên mã ngược (reverse transcripatse). - Cơ chế: mạch khuôn RNA → enzyme phiên mã ngược → mạch DNA → phân tử DNA. - Virus có vật chất di truyền là RNA và có enzyme phiên mã ngược. - Trong tế bào phát sinh giao tử của cơ thể nhân thực có enzyme telomerase, enzyme này dùng một mạch RNA có trong enzyme tổng hợp mạch DNA gắn vào đoạn DNA ở đầu mút của NST → đoạn bị ngắn đi trong quá trình tái bản DNA được phục hồi ở các giao tử giống như ở trong hợp tử.  4. Mã di truyền và quá trình dịch mã a) Mã di truyền
- Mã di truyền là một bộ các bộ ba nucleotide trên mRNA quy định các amino acid trong protein. - Mã di truyền ở các sinh vật có chung các đặc điểm sau: + Mã di truyền là mã bộ ba, ba nucleotide liền kề quy định một amino acid. + Mã di truyền được đọc theo từng bộ ba một, bắt đầu từ bộ ba khởi đầu và không chồng gối lên nhau. + Mã di truyền có tính thoái hoá, nhiều bộ ba có thể quy định một amino acid. + Mã di truyền có tính đặc hiệu, có nghĩa là mỗi bộ ba chỉ mã hoá cho một amino acid. + Mã di truyền có tính vạn năng: Mã di truyền về cơ bản dùng chung cho mọi sinh vật trên Trái Đất, trừ một số trường hợp ngoại lệ. b) Quá trình dịch mã - Dịch mã là quá trình tổng hợp protein dựa trên trình tự nucleotide trong phân tử mRNA. - Vị trí: ở ribosome. - Trước khi tổng hợp protein, các amino acid phải được gắn vào các phân tử tRNA tương ứng dưới tác dụng của các enzyme. - Quá trình dịch mã diễn ra như sau: Giai đoạn khởi đầu:  + Tiểu phần nhỏ của ribosome liên kết với bộ ba mở đầu (AUG) trên mRNA; + tRNA mang amino acid mở đầu liên kết với bộ ba mở đầu AUG trên mRNA; + Tiểu phần lớn liên kết với tiểu phần nhỏ cùng mRNA → ribosome hoàn chỉnh.