Title BD Sinh 9.doc ✅

1 HÖ thèng kiÕn thøc c¬ b¶n ch­¬ng tr×nh båi d­ìng häc sinh giái líp 9 PhÇn d¹y ®¹i trµ cung cÊp kiÕn thøc cho c¸c em Giíi thiÖu tæng thÓ vÒ ch­¬ng tr×nh sinh 9 PhÇn I – Di truyÒn biÕn dÞ - Ch­¬ng 1: C¸c thÝ nghiÖm cña Men den - Ch­¬ng 2: NhiÔm s¾c thÓ - Ch­¬ng 3: ADN vµ gen - Ch­¬ng 4: BiÕn dÞ - Ch­¬ng 5: Di truyÒn häc ng­êi - Ch­¬ng 6: øng dông di truyÒn häc PhÇn II Sinh vËt vµ m«i tr­êng - Ch­¬ng 1: Sinh vËt vµ m«i tr­êng - Ch­¬ng 2: HÖ sinh th¸i - Ch­¬ng 3: Con ng­êi, d©n sè vµ m«i tr­êng - Ch­¬ng 4: B¶o vÖ m«i tr­êng
2 Néi dung kiÕn thøc cô thÓ tõng ch­¬ngn tõng phÇn PhÇn I. C¸c thÝ nghiÖm cña men®en a. Men ®en vµ di truyÒn häc I – Di truyÒn häc: * Lµ ngµnh khoa häc nghiªn cøu vÒ hai lÜnh vùc quan träng ®ã lµ: Di truyÒn vµ BiÕn dÞ - Kh¸i niªm vÒ di truyÒn: Lµ hiÖn t­îng bè mÑ tæ tiªn truyÒn ®¹t c¸c tÝnh tr¹ng cho thÕ hÖ con ch¸u. VD Bè tãc ®en sinh ra con cã tãc ®en... - BiÕn dÞ lµ hiÖn t­îng con sinh ra kh¸c víi bè mÑ vµ kh¸c nhau vÒ nhiÒu chi tiÕt. VD: Bè mÑ b×nh th­êng sinh ra cã bÞ bÖnh ®ao * Di truyÒn häc nghiªn cøu 3 néi dung quan träng ®ã lµ - Nghiªn cøu vÒ c¬ së vËt chÊt cña hiÖn t­îng di truyÒn vµ biÕn dÞ - Nghiªn cøu vÒ tÝnh quy luËt cña hiÖn t­îng di truyÒn vµ biÕn dÞ - Nghiªn cøu vÒ c¬ chÕ cña hiÖn t­îng di truyÒn vµ biÕn dÞ * C¸c thµnh tùu nghiªn cøu di truyÒn biÕn dÞ ®· ®Æt c¬ së cho chÞn gièng, cho ph¸t hiÖn nguyªn nh©n, c¬ chÕ di truyÒn, ®Ò xuÊt lêi khuyªn phï hîp trong t­ vÊn di truyÒn häc. II – Men ®en ng­êi ®Æt nÒn mãng cho di truyÒn häc Men ®en lµ ng­êi ®Çu tiªn chän c©y ®Ëu Hµ Lan vµo c¸c thÝ nghiÖm nghiªn cøu di truyÒn v× ®Ëu Hµ Lan cã nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n - Thêi gian sinh tr­ëng p¸ht triÓn ng¾n - Cã nhiÒu tÝnh tr¹ng ®èi lËp nhau vµ ®¬n gen - Cã kh¶ n¨ng tù thô phÊn cao, do vËy tr¸nh ®­îc sù t¹p giao trong lai gièng, nhê ®ã ®¶m b¶o ®­îc ®é thuÇn cña phÐp lai. * Trªn c¬ së ®ã Men ®en ®· ®Ò xuÊt ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch c¬ thÓ lai gåm 4 néi dung c¬ b¶n: - T¹o c¸c dßng thuÇn: - Sau ®ã Men®en ®em lai c¸c cÆp bè mÑ kh¸c nhau vÌe t­nbgf cÆp tÝnh tr¹ng hoÆc nheieï cÆp tÝnh tr¹ng - Sö dông phÐp lai ph©n tÝch vµo c¸c môc ®Ých c¬ b¶n sau: + Ph©n tÝch kÕt qu¶ lai gièng ë ®êi lai F 2 tõ sù ph©n tÝch nµy Men®en ®Ò xuÊt gi¶ thuyÕt nh©n tè di truyÒn vµ giao tö thuÇn khiÕt gi¶i thÝch vÒ c¬ chÕ cña sù di
3 truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng. Hai gi¶ thuyÕt khoa häc nµy vÒ sau ®· ®­îc sinh häc hiÖn ®¹i x¸c nhËn lµ hoµn toµn ®óng ®¾n. + §Ó kiÓm tra ®é thuÇn chñng cña c¸c cÆp bè mÑ tr­íc khi thùc hiÖn c¸c thÝ nghiÖm lai. - Sö dông to¸n häc thèng kª vµo viÖc xö lý tÝnh to¸n c¸c sè liÖu trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh c¸c quy luËt di truyÒn. * Men ®en ®· trång 37.000 c©y ®Ëu, tiÕn hµnh lai 7 cÆp tÝnh tr¹ng trªn 22 gièng ®Ëu Hµ Lan; trong 8 n¨m liÒn ph©n tÝch trªn 1 v¹n c©y lai víi kho¶ng 300.000 h¹t III – Mét sè thuËt ng÷, kh¸i niÖm c¬ b¶n trong di truyÒn häc 1. TÝnh tr¹ng: Lµ nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ h×nh th¸i, sinh lý, cÊu t¹o cña mét c¬ thÓ. VD. Vµng, tr¬n, cao. 2. CÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n: Lµ hai tr¹ng th¸i kiÓu h×nh biÓu hiÖn tr¸i ng­îc nhau cña cïng mét lo¹i tÝnh tr¹ng. VD. Vµng tr¸i ng­îc xanh 3. Nh©n tè di truyÒn: Quy ®Þnh c¸c tÝnh tr¹ng cö sinh vËt.VD Nh©n tè di truyÒn mµu s¾c hoa. 4. Gièng thuÇn chñng: Lµ gièng cã ®Æc tÝnh di truyÒn ®ång nhÊt, thÕ hÖ sau gièng thÕ hÖ tr­íc. VD b. Lai mét cÆp tÝnh tr¹ng I – ThÝ nghiÖm cña men®en - Men ®en cho lai hai gièng ®Ëu Hµ Lan thuµn chñng kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng t­¬ng ph¶n (®Ëu hµ lan cã ®Æc ®iÓm tù thô phÊn nghiªm ngÆt). Hoa ®á x Hoa tr¾ng - §Õn thêi kú ra hoa c©y lµm bè «ng c¾t bá nhuþ, c©y lµm mÑ «ng c¾t bá nhÞ. Råi cho thô phÊn thu ®­îc kÕt qu¶ F 1 100% hoa ®á (nÕu lai c©y th©n cao víi th©n lïn th× F 1 còng cã toµn th©n cao). - ¤ng tiÕp tôc cho F 1 tù thô phÊn, thu ®­îc kÕt qu¶ F 2 lµ 705 hoa ®á vµ 224 hoa tr¾ng (xÊp xØ tû lÖ 3:1). - ¤ng ®· lai nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng vµ ®Òu cho kÕt qu¶ t­¬ng tù . - Men ®en cho r»ng tÝnh tr¹ng biÓu hiÖn ë ®êi F 1 lµ tÝnh tr¹ng tréi, cßn tÝnh tr¹ng kia kh«ng biÓu hiÖn ë ®êi F 1 mµ biÓu hiÖn ë ®êi F 2 lµ tÝnh tr¹ng lÆn . * Tõ ®ã «ng rót ra kÕt qu¶ thÝ nghiÖm lai mét cÆp tÝnh tr¹ng Khi lai hai c¬ thÓ bè mÑ kh¸c nhau vÒ mét cÆp tÝnh tr¹ng thuÇn chñng t­¬ng ph¶n th× F 1 ®ång tÝnh víi tÝnh tr¹ng cña bè hoÆc cña mÑ, cßn F 2 cã sù ph©n li tÝnh tr¹ng theo tØ lÖ trung b×nh 3 tréi : 1 lÆn. II – Men®en gi¶i thÝch thÝ nghiÖm F 1 mang tÝnh tr¹ng tréi (®ång tÝnh), F 2 ph©n tÝnh xuÊt hiÖn tÝnh tr¹ng lÆn ®iÌu nµy chøng tá.
4 - Mçi tÝnh tr¹ng do mét cÆp nh©n tè di truyÒn quy ®Þnh gäi lµ gen - Trong tÕ bµo sinh d­ìng c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn tån t¹i thµnh tõng cÆp t­¬ng ®ång. - Men ®en gi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm b»ng sù ph©n li cña c¸c cÆp nh©n tè di truyÒn trong qu¸ tr×nh ph¸Õminh giao tö vµ sù tæ hîp cña chóng trong thô tinh . §ã lµ c¬ chÕ di truyÒn c¸c tÝnh tr¹ng. - Ph©n tÝch sù t¹o giao tö: - Men®en ®· dïng c¸c ch÷ c¸i in hoa kÝ hiÖu cho tÝnh tr¹ng tréi, c¸c chñ c¸i th­êng kÝ hiÖu cho tÝnh tr¹ng lÆn - Men ®en quy ­íc: + A A : quy ®Þnh tÝnh tr¹ng hoa ®á + a a : quy ®Þnh tÝnh tr¹ng lÆn - S¬ ®å lai minh ho¹: P: Hoa ®á AA x Hoa tr¾ng aa GP: A a F 1 : 100% Aa Hoa ®á F 1 x F 1 Hoa ®á Aa x Hoa ®á Aa GF 1 : A, a A, a F 2 : KiÓu gen KiÓu h×nh 1 AA Hoa ®á 2 Aa Hoa ®á 1 aa Hoa tr¾ng - Ph©n tÝch kiÓu gen kiÓu h×nh ®iÒu nµy phï hîp víi kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña Men ®en. Tõ ®ã «ng rót ra quy luËt ph©n li. * Néi dung quy luËt ph©n li: Trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, mçi nh©n tè di truyÒn trong cÆp nh©n tè di truyÒn ph©n li vÒ mét giao tö vµ gi÷ nguyªn b¶n chÊt nh­ ë c¬ thÓ thuÇn chñng cña P. III – Lai ph©n tÝch - XuÊt ph¸t tõ nhu cÇu ®Ó t×m ®­îc gièng thuÇn chñng cã kiÓu gen ®ång hîp tö. VD AA ®ång hîp tréi, aa thÓ ®ång hîp lÆn hoÆc kiÓu gen dÞ hîp tö . Th× ng­êi ta ph¶i dïng phÐp lai ph©n tÝch. * Néi dung cña phÐp lai ph©n tÝch PhÐp lai ph©n tÝch lµ phÐp lai gi÷a c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cÇn x¸c ®Þnh kiÓu gen víi c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng lÆn. NÕu kÕt qu¶ cña phÐp lai lµ ®ång tÝnh th× c¸ thÓ mang tÝnh tr¹ng tréi cã kiÓu gen ®ång hîp ®ång hîp, cßn kÕt qu¶ phÐp lai lµ ph©n tÝnh th× c¸ thÓ ®ã cã kiÓu gen lµ dÞ hîp. * S¬ ®å lai: