Title 3.1.Handount- Mô học T. giáp, cận giáp.docx ✅

BÀI 3.1. MÔ HỌC TUYẾN YÊN, TUYẾN GIÁP, TUYẾN CẬN GIÁP Mục tiêu học tập Sau khi học xong bài này sinh viên có khả năng: 1. Trình bày được cấu tạo và chức năng mô học của tuyến yên. 2. Trình bày được cấu tạo, chức năng mô học của tuyến giáp và cận giáp. 3. Trình bày được cấu tạo, chức năng mô học của tuyến cận giáp. 1. ĐẠI CƯƠNG 1.1. Đặc điểm của hệ nội tiết Trong cơ thể, những mô, cơ quan hoạt động phối hợp hài hoà được là nhờ có sự kiểm soát của hệ thần kinh và những hoá chất truyền tin được gọi là hormon (nội tiết tố) do các tế bào của hệ nội tiết tổng hợp và chế tiết. Những hormon tiết ra bởi những loại tế bào nội tiết khác nhau có bản chất hoá học khác nhau, có thể là amin, polypeptid, glycoprotein hoặc steroid. Các tuyến nội tiết không có ống bài xuất riêng, hormon được bài tiết trực tiếp vào mô liên kết hoặc vào máu, do đó các tế bào tuyến có quan hệ mật thiết với các hệ thống mạch máu hay mạch bạch huyết. Những mao mạch tiếp xúc với các tế bào tuyến thường là các mao mạch có cấu tạo đơn giản. Chúng có thể có hay không có màng đáy và thường là mao mạch có lỗ thủng hoặc là mao mạch kiểu xoang. 1.2. Phân loại các tuyến nội tiết 1.2.1. Dựa vào nguồn gốc phát sinh từ các lá phôi - Những tuyến có nguồn gốc từ ngoại bì: tuyến tùng, tuyến yên, tuyến tuỷ thượng thận và các phó hạch. - Những tuyến có nguồn gốc từ nội bì: tuyến giáp, tuyến cận giáp, gan, tuỵ nội tiết. - Những tuyến có nguồn gốc từ trung bì: tuyến vỏ thượng thận, tuyến kẽ và tuyến vỏ của buồng trứng, hoàng thể, tuyến kẽ của tinh hoàn. 1.2.2. Dựa vào kiểu cấu tạo của tuyến - Tuyến tản mát: các tuyến kẽ của tinh hoàn và của buồng trứng. - Tuyến túi: tuyến giáp trạng. - Tuyến lưới: gồm đa số tuyến nội tiết: gan, tuỵ nội tiết, tuyến thượng thận, tuyến yên, hoàng thể...
2. TUYẾN YÊN Tuyến yên là một tuyến nhỏ, nằm trong hố yên, trên yên xương bướm. Tuyến yên đảm nhiệm nhiều chức năng quan trọng trong việc điều hoà sự chuyển hoá, sự phát triển của cơ thể và hoạt động sinh dục. 2.1. Cấu tạo đại thể Tuyến yên được tạo thành bởi hai khối tuyến có nguồn gốc và cấu tạo khác nhau là phần trước và phần sau mà không có ranh giới rõ rệt (Hình 11-1). 2.1.1. Phần trước Phần trước còn gọi là thuỳ trước hay thuỳ tuyến hay tuyến tiền yên mà phần lớn có cấu tạo của một tuyến nội tiết điển hình và có nguồn gốc là túi Rathke phát sinh từ ngoại bì miệng nguyên thuỷ của phôi rồi di cư về phía sàn não trung gian. Phần này lại được chia làm ba phần: phần xa chiếm một khối lượng lớn và có cấu tạo điển hình của một tuyến nội tiết kiểu lưới, phần củ và phần trung gian. 2.1.2. Phần sau Hình 11-1. Tuyến yên, các nơron chế tiết ở vùng dưới đồi và tuyến tùng [1]. 1. Cống não giữa (cống Sylvius); 2. Tuyến tùng; 3. Não thất thứ ba; 4. Lỗ liên thất (lỗ Monro); 5. Nhân cận thất; 6. Nhân trên thị; 7. Phần củ tuyến yên; 8. Nhóm trước động mạch tuyến yên trên; 9. Phần xa tuyến yên; 10. Lưới mao mạch thứ hai thuộc hệ tĩnh mạch cửa của tuyến yên; 11. Tĩnh mạch; 12. Phần trung gian của tuyến yên; 13. Phần sau (phần thần kinh); 14. Động mạch tuyến yên dưới; 5. Nhóm sau động mạch tuyến yên trên; 16. Cuống tuyến yên; 17. Thân nơron nằm trong nhân thực vật ở vùng dưới đồi. 5 6 7 8 9 10 16 15 14 13 12 11 17 1 2 3 4