Title CHUYÊN ĐỀ 2. PHẢN ỨNG HÓA HỌC (File HS).docx ✅

CHUYÊN ĐỀ 2. PHẢN ỨNG HÓA HỌC KIẾN THỨC CẦN NHỚ I. Biến đổi vật lí và biến đổi hóa học Biến đổi vật lí Biến đổi hóa học Khái niệm Là hiện tượng chất biến đổi về trạng thái, hình dạng, kích thước, … nhưng vẫn giữ nguyên là chất ban đầu. - Là hiện tượng chất biến đổi có tạo thành chất mới. Giống Đều có sự biến đổi Khác Không tạo thành chất mới Có tạo thành chất mới Ví dụ - Nước nóng chảy, bay hơi. - Nước hoa khuếch tán trong không khí. - Hòa tan đường vào nước, …. - Nến cháy, gas cháy, … - Quá trình quang hợp. - Thức ăn bị ôi thiu, … II. Phản ứng hóa học 1. Khái niệm - Quá trình biến đổi chất này thành chất khác được gọi là phản ứng hóa học. - Chất ban đầu bị biến đổi gọi là chất phản ứng (hay chất tham gia, chất đầu), chất mới tạo thành gọi là sản phẩm. - Phương trình chữ: Tên các chất phản ứng  Tên các chất sản phẩm 2. Diễn biến của phản ứng hóa học - Trong các phản ứng hóa học chỉ có liên kết giữa các nguyên tử thay đổi làm cho phân tử này biến đổi thành phân tử khác. - Phản ứng hóa học xảy ra khi: Các chất tiếp xúc với nhau, có trường hợp cần đun nóng, có trường hợp cần có chất xúc tác, … 3. Dấu hiệu nhận biết phản ứng hóa học xảy ra - Nhận biết phản ứng xảy ra dựa vào dấu hiệu có chất mới tạo thành: Thay đổi về màu sắc, mùi, trạng thái (tạo ra chất khí, chất kết tủa), có sự tỏa nhiệt và phát sáng, …
❖ BÀI TẬP TỰ LUẬN ♦ VÍ DỤ MINH HỌA Câu 1. So sánh sự giống và khác nhau giữa biến đổi vật lí và biến đổi hóa học. Câu 2. [CTST - SGK] Hiệu ứng nhà kính gây nên những sự biến đổi lớn cho Trái Đất, trong đó, một điều đáng lo ngại chính là hiện tượng băng tan ở cả 2 cực (Bắc cực và Nam cực). Hiện tượng này xảy ra có phải là sự biến đổi vật lí không? Giải thích. Câu 3. [CD - SGK] Hãy cho biết quá trình nào sau đây xảy ra biến đổi hóa học, quá trình nào xảy ra biến đổi vật lí? Giải thích. Câu 4. Trong số những quá trình dưới đây, cho biết quá trình nào xảy ra biến đổi hóa học? quá trình nào xảy ra biến đổi vật lí? Giải thích. KIẾN THỨC CẦN NHỚ III. Năng lượng của phản ứng hóa học 1. Phản ứng tỏa nhiệt, phản ứng thu nhiệt Phản ứng tỏa nhiệt Phản ứng thu nhiệt - Phản ứng tỏa nhiệt là phản ứng giải phóng năng lượng dưới dạng nhiệt ra môi trường. TQ: chất phản ứng → sản phẩm + năng lượng - Ví dụ: Phản ứng đốt cháy xăng, dầu, gas, củi, … - Phản ứng thu nhiệt là phản ứng nhận năng lượng dưới dạng nhiệt từ môi trường. TQ: chất phản ứng + năng lượng → sản phẩm - Ví dụ: Phản ứng nung đá vôi, hòa tan viên C sủi vào nước, … 2. Ứng dụng của phản ứng tỏa nhiệt Nhiên liệu cho các ngành công nghiệp Đun nấu, sưởi ấm, thắp sáng, … Vận hành máy móc, phương tiện giao thông
(a) (b) (c) (d) (a) Lưu huỳnh (sulfur) cháy trong khí oxygen tạo ra chất khí mùi hắc (sulfur dioxide). (b) Thủy tinh nóng chảy được thổi thành bình cầu. (c) Trong lò nung đá vôi, calcium carbonate chuyển dần thành vôi sống (calcium oxide) và khí carbon dioxide thoát ra ngoài. (d) Cồn để trong lọ không kín bị bay hơi. (e) (g) (h) (i) (e) Dây sắt (iron) được cắt thành từng đoạn nhỏ và tán đinh. (f) Xích xe đạp bằng thép lâu ngày bị phủ một lớp gỉ màu đỏ nâu. (g) Để rượu nhạt lâu ngày ngoài không khí, rượu nhạt bị lên men thành giấm (acetic acid) chua. (h) Vào mùa đông, ở một số nơi trên trái đất có hiện tượng tuyết rơi. Câu 5. Để sản xuất sulfuric acid (H 2 SO 4 ) là một hóa chất quan trọng trong nhiều ngành sản xuất người ta dùng nguyên liệu là quặng pyrite (FeS 2 ). Ban đầu người ta đem nghiền nhỏ quặng pyrite rồi nung ở nhiệt độ cao thu được iron (III) oxide (Fe 2 O 3 ) và sulfur dioxide (SO 2 ). Sau đó oxygen hóa sulfur dioxide bằng oxygen với xúc tác thích hợp ở 450 o C thu được sulfur trioxide (SO 3 ). Cuối cùng cho sulfur trioxide vào nước người ta thu được sulfuric acid. (a) Hãy cho biết trong quá trình trên giai đoạn nào xảy ra biến đổi vật lí? Giai đoạn nào xảy ra biến đổi hóa học? Giải thích. (b) Viết phương trình chữ của phản ứng hóa học. Câu 6. [CD - SGK] Đốt cháy khí methane (CH 4 ) trong không khí (phản ứng với oxygen) thu được carbon dioxide (CO 2 ) và nước (H 2 O) theo sơ đồ sau: Quan sát sơ đồ trên và cho biết: (a) Trước phản ứng có các chất nào, những nguyên tử nào liên kết với nhau? (b) Sau phản ứng có các chất nào được tạo thành, những nguyên tử nào liên kết với nhau? (c) So sánh số nguyên tử C, H, O trước và sau phản ứng.
Câu 7. [CTST - SGK] Hãy chỉ ra các dấu hiệu chứng tỏ đã có phản ứng hóa học xảy ra trong các trường hợp sau: (a) Gas cháy tỏa nhiều nhiệt (b) Phản ứng phân hủy đường tạo thành than và hơi nước (c) Kẽm tác dụng với dung dịch hydrochloric acid tạo bọt khí (d) Chất kết tủa tạo thành sau phản ứng Câu 8. Chỉ ra dấu hiệu cho thấy đã có phản ứng hóa học xảy ra trong các quá trình sau. Hãy viết phương trình chữ của phản ứng và xác định chất phản ứng, sản phẩm của các phản ứng. (a) Khi đốt nến (làm bằng parafin), nến cháy trong không khí (tác dụng với oxygen) tạo ra khí carbon dioxide và hơi nước. (b) Bỏ quả trứng vào dung dịch hydrochloric acid thấy sủi bọt khí ở vỏ. Biết rằng hydrochloric acid đã tác dụng với calcium carbonate (chất có trong vỏ trứng) tạo ra calcium chloride, nước và khí carbon dioxide. (c) Khi đốt than, than cháy trong không khí (tác dụng với oxygen) tạo ra khí carbon dioxide. (d) Nước vôi (calcium hydroxide) được quét lên tường một thời gian sau đó sẽ khô và hóa rắn (chất rắn là calcium carbonate). Biết rằng khí carbon dioxide đã tham gia phản ứng và sản phẩm còn có nước. Câu 9. Hãy cho biết phản ứng tỏa nhiệt hay phản ứng thu nhiệt trong mỗi trường hợp sau: (a) Ngọn nến đang cháy. (b) Hòa tan viên vitamin C sủi vào nước. (c) Phản ứng hóa học giữa chất dinh dưỡng với oxygen cung cấp năng lượng cho cơ thể hoạt động. (d) Quá trình nung đá vôi (thành phần chính là CaCO 3 ) thành vôi sống (CaO) và khí carbon dioxide (CO 2 ) cần cung cấp năng lượng (dạng nhiệt). Câu 10. (a) Vì sao người ta sử dụng xăng, dầu, than làm nhiên liệu trong đời sống và sản xuất? (b) Các nguồn nhiên liệu hóa thạch có phải là vô tận không? Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch ảnh hưởng đến môi trường như thế nào? Hãy nêu ví dụ về việc tăng cường sử dụng các nguồn năng lượng thay thế để giảm việc sử dụng các nhiên liệu hóa thạch. ♦ BÀI TẬP TỰ LUYỆN Câu 11. [CTST - SGK] Trong đời sống có nhiều hiện tượng về biến đổi hóa học và biến đổi vật lí, hãy kể ba ví dụ cho mỗi biến đổi này. Dấu hiệu chính để phân biệt biến đổi hóa học và biến đổi vật lí là gì? Câu 12. [CTST - SGK] Hãy chỉ ra điểm giống và khác nhau cơ bản giữa phản ứng tỏa nhiệt và phản ứng thu nhiệt. Câu 13. [CD - SGK] Trong hai phản ứng dưới đây, phản ứng nào là phản ứng tỏa nhiệt, phản ứng nào là phản ứng thu nhiệt? (a) Phân hủy đường tạo thành than và nước. (b) Cồn cháy trong không khí.