Title CHỦ ĐỀ 9. DA VÀ ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở NGƯỜI.docx ✅

1 CHỦ ĐỀ 9. DA VÀ ĐIỀU HÒA THÂN NHIỆT Ở NGƯỜI A. LÝ THUYẾT TRỌNG TÂM I. Da ở người 1. Cấu tạo và chức năng của da a) Cấu tạo - Da là lớp vỏ bên ngoài cơ thể, được cấu tạo gồm lớp biểu bì, lớp bì và lớp mỡ dưới da. b) Chức năng - Chức năng của da: + Bảo vệ cơ thể, chống lại các yếu tố bất lợi của môi trường như sự va đập, sự xâm nhập của vi khuẩn + Điều hòa thân nhiệt nhờ hoạt động của tuyến mồ hôi, mạch máu dưới da, chân lông + Nhận biết các kích của môi trường nhờ thụ quan + Bài tiết qua tuyến mồ hôi - Chức năng của một số thành phần của da + Lớp biểu bì có tầng sừng và tầng tế bào sống giúp bảo vệ cơ thể + Lớp bì có các bộ phận giúp da thực hiện chức năng cảm giác, Bài tiết, điều hòa thân nhiệt + Lớp mỡ dưới da giúp da thực hiện điều hòa thân nhiệt 2. Một số bệnh về da và bảo vệ da a) Một số bệnh về da - Một số bệnh về da bao gồm hắc lào, lang ben và mụn trứng cá + Hắc lào và lang ben là bệnh do nấm gây ra. Thường xảy ra trong điều kiện môi trường nóng ẩm, thuận lợi cho nấm phát triển. Biểu hiện của hắc lào gồm có xuất hiện các vùng da tổn thương dạng tròn, đóng vảy, ngứa vùng mông, bẹn, nách. Còn lang ben sẽ gây ra các vùng da lốm đốm trắng hơn bình thường.
2 + Mụn trứng cá có thể được gây ra bởi nang lông bị bít tắc, chất nhờn tiết ra quá nhiều, vi khuẩn gây viêm nhiễm và tổn thương da,… Thường xuất hiện ở tuổi dậy thì gồm nhiều dạng mụn. b) Chăm sóc, bảo vệ da và làm đẹp da an toàn: - Da sạch có khả năng diệt đến 85% vi khuẩn bám trên da, cần vệ sinh da sạch sẽ. - Các biện pháp chăm sóc, bảo vệ, làm đẹp da an toàn + Tránh làm da bị tổn thương + Vệ sinh cơ thể sạch sẽ + Tránh để da tiếp xúc ánh nắng gay gắt + Không lạm dụng mĩ phẫm + Vệ sinh da sạch sẽ sau khi trang điểm 3. Một số thành tựu ghép da trong y học - Ghép da đã trở thành một phương pháp điều trị hiệu quả trong y học, đặc biệt là trong việc cứu chữa những người có da bị tổn thương nặng do hỏng nhiễm trùng. Sau đây là một số thành tựu nổi bật của ghép da trong y học: + Ghép da nhân tạo: Đây là một phương pháp mới trong ghép da, cho phép tạo ra những lá da nhân tạo giống hệt da thật và có khả năng hồi phục nhanh chóng. + Ghép da trên vùng tổn thương: Kỹ thuật ghép da trên vùng da bị tổn thương đã giúp cứu sống được rất nhiều bệnh nhân. + Ghép da trên vùng trần trụi: Ghép da trên vùng trần trụi đã giúp phục hồi vẻ đẹp tự nhiên cho các bệnh nhân bị bỏng hoặc cháy nắng nặng. + Ghép da chuyển hướng: Kỹ thuật ghép da chuyển hướng được sử dụng để di chuyển các miếng da từ những vùng khác trên cơ thể đến vùng da bị tổn thương. II. Điều hoà thân nhiệt ở người 1. Khái niệm thân nhiệt - Thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể, được đo bằng đơn vị độ C. - Nhiệt độ cao nhất trong cơ thể là ở gan, và thấp nhất là ở da. - Thân nhiệt bình thường ở người dao động từ 36,5 - 37,5 độ C. - Đo thân nhiệt bằng nhiệt kế điện tử, với các bước chuẩn bị và thực hiện nhất định. 2. Vai trò và cơ chế duy trì thân nhiệt ổn định ở người - Thân nhiệt của người được duy trì ổn định để các quá trình sống của cơ thể diễn ra bình thường. Nếu như thân nhiệt dưới 35 o C hay quá 38 o C thì các hệ cơ quan có thể rối loạn. - Cơ chế duy trì thân nhiệt ổn định bao gồm cơ chế điều chỉnh tuyến mồ hôi, tuyến giáp, cơ chế đốt cháy năng lượng trong cơ thể và cơ chế tự điều chỉnh thân nhiệt bằng cơ thể. - Cơ chế của việc duy trì thân nhiệt ổn định ở người + Da có vai trò quan trọng nhất trong điều hòa thân nhiệt + Hệ thân kinh giữ vai trò chủa đạo trong hoạt đồng điều hòa thân nhiệt. + Nhiệt độ tăng cao → Não gửi tín hiệu đến mao mạch và tuyến mồ hôi ở da → Dãn mạch và tăng tiết mồ hôi → Tỏa nhiệt
3 + Nhiệt độ giảm thấp → Não gửi tín hiệu đến mao mạch và tuyến mồ hôi ở da → Co mạch và tăng tiết mồ hôi → Thu nhiệt + Hiện tượng run là hiện tượng cơ co và dãn liên tục làm tăng quá trình phân giải các chất tế bào để điều tiết sự sinh nhiệt 3. Một số phương pháp phòng chống nóng, lạnh cho cơ thể  - Một số phương pháp chống nóng, lạnh cho cơ thể : + Chống nóng: đội mũ, nón khi làm việc ngoài trời; không chơi thể thao dưới ánh nắng trực tiếp; không nên tắm ngay hay ngồi trước quạt, nơi có gió mạnh sau khi vận động mạnh + Chống lạnh: giữ ấm cơ thể, đặc biêt là vùng ngực, cổ, chân, tay; luyện tập thể dục, thể thao - Nêu một số biện pháp chống cảm lạnh, cảm nóng + Chống cảm nóng: Che nắng, uống đủ nước, tránh ánh nắng trực tiếp vào vùng sau gáy, hạn chế ra ngoài trời khi nắng nóng + Chống cảm lạnh: Vệ sinh mũi, miệng sạch sẽ, súc họng bằng nước muối sinh lí 2 đến 4 lần/ngày, uống nước ấm, giữa ấm cho cơ thể B. CÂU HỎI ÔN TẬP I. TỰ LUẬN Câu 1. Người ta đo thân nhiệt như thế nào và để làm gì ? Lời giải. – Người ta đo thân nhiệt bằng cách sử dụng nhiệt kế: ngậm ở miệng, kẹp ở nách, bấm ở tai,… – Đo thân nhiệt để kiểm tra sức khỏe của con người. Câu 2. Mọi hoạt động sống của cơ thể đều sinh nhiệt. Vậy nhiệt do hoạt động của cơ thể sinh ra đã đi đâu và để làm gì? Lời giải. Nhiệt do hoạt động của cơ thể tạo ra được máu phân phối khắp cơ thể và tỏa ra môi trường đảm bảo cho thân nhiệt ổn định. Câu 3. Khi lao động nặng, cơ thể người có những phương thức tỏa nhiệt nào? Lời giải. Khi lao động nặng, cơ thể tỏa nhiệt qua hơi nước ở hoạt động hô hấp, tỏa nhiệt qua da và sự bốc hơi qua ra mồ hôi. Câu 4. Vào mùa nắng, nhiều người thích uống nước đá, để giảm cơn khát và cảm thấy dễ chịu. Ngược lại, vào mùa lạnh, cơ thể cảm giác uể oải, thèm ăn. Từ hiện tượng trên, hãy giải thích các câu: “Trời nóng chóng khát, trời rét chóng đói”. Lời giải. Khi trời nóng, nhiệt độ môi trường tăng cao, độ ẩm không khí thấp, cơ thể thực hiện cơ chế tiết nhiều mồ hôi, làm giảm nhiệt của cơ thể. Điều đó giải thích vì sao: Trời nóng chóng khát. Khi trời rét, cơ thể tăng cường quá trình chuyển hóa vật chất và năng lượng để tăng sinh nhiệt cho cơ thể. Điều đó giải thích vì sao: Trời rét chóng đói.
4 Câu 5. Hãy giải thích hiện tượng trong hình sau Lời giải Hiện tượng trên là sởn gai ốc – nổi da gà, thường xảy ra vào mùa đông. Khi nhiệt độ giảm, mao mạch co lại, lưu lượng máu qua da ít nên lỗ chân lông co lại, gây co chân lông, làm dựng lông. Từ đó, giảm thiểu sự tỏa nhiệt qua da, giữ ấm cho cơ thể. Câu 6. Nêu cơ chế điều hòa thân nhiệt của da Lời giải Nếu nhiệt độ môi trường hay thân nhiệt thay đổi, não sẽ gửi tín hiệu đến mau mạch và tuyến mồ hôi nằm ở gia, thông qua việc điều chỉnh giãn mạch hoặc có mặt hay tăng tiết mồ hôi và giảm tiết mồ hôi sẽ gây ra hiệu ứng tăng tỏa nhiệt hay giảm sinh nhiệt, từ đó góp phần điều hòa thân nhiệt của cơ thể. Câu 7. Hãy nêu một số thành tựu vĩ học trong việc sử dụng da động vật để cái ghép điều trị vết bỏng cho người bệnh. Lời giải Bệnh viện bỏng quốc gia đã nghiên cứu và xử lý và ít từ dễ đồng khô tuyệt trùng bằng đêm mà hoặc sử dụng lớp trung bì của da lợn tươi, ra lượng đông khô để ghép da và điều trị vết bỏng cho người bệnh. Ngoài ra ở một số nước nam mỹ người ta còn dùng da cá để điều trị vết bỏng cho người bệnh, điều này đã được chứng minh qua lâm sàng thực tế. Câu 8. Dựa vào kinh nghiệm của bản thân em hãy nêu một số biện pháp để phòng chống cảm nóng, cảm lạnh Lời giải Để phòng chống cảm nóng, nên che nắng, uống đủ nước, tránh ánh nắng trực tiếp vào vùng sau gáy, hạn chế ra ngoài trời khi nắng nóng,… Để phòng chống cảm lạnh, cần vệ sinh mũi, miệng sạch sẽ, súc họng bằng nước muối sinh lý hai đến bốn lần trên ngày, uống nước ấm, sự ấm cho cơ thể,… Câu 9. Tại sao cần tránh để da tiếp xúc với ánh nắng trực tiếp gây gắt trong thời gian dài mà không phải là tránh tiếp xúc với ánh nắng vĩnh viễn. Lời giải Canxi trong cơ thể người chỉ có thể được chuyển hóa thông qua vitamin D. Da là một bộ phận trên cơ thể giúp tổng hợp vitamin D một cách tự nhiên để có thể có thể hấp thụ được canxi, do