333 HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA VỀ LOGISTICS VÀ QUẢN LÝ CHUỖI CUNG ỨNG VIỆT NAM LẦN THỨ 4 (CLSCM-2024) NGHIÊN CỨU Ý ĐỊNH SỬ DỤNG TỦ ĐỒ THÔNG MINH CỦA SINH VIÊN THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH RESEARCH ON STUDENTS’ INTENTION TO USE SMART LOCKERS IN HO CHI MINH CITY TRẦN HOÀNG CẨM TÚ1*, VŨ NHẬT PHƯƠNG1 , Y TRUNG NIÊ KĐĂM2 1Khoa Quản trị Kinh doanh, Trường Đại học Nguyễn Tất Thành 2Ban Nội chính Trung ương *Email liên hệ:
[email protected] Tóm tắt Nghiên cứu này khám phá các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng tủ khóa thông minh trong logistics chặng cuối, một giải pháp đang nổi lên để giải quyết các thách thức trong giao hàng đô thị. Thông qua khảo sát 302 sinh viên tại TP.HCM và sử dụng mô hình phương trình cấu trúc PLS-SEM, nghiên cứu xác định ba yếu tố chính tác động đến ý định sử dụng: sự tiện lợi, bảo mật thông tin cá nhân và độ tin cậy. Kết quả cho thấy sự tiện lợi có tác động mạnh nhất đến giá trị cảm nhận, tiếp theo là bảo mật thông tin cá nhân.. Đáng chú ý, độ tin cậy không có tác động đáng kể đến giá trị cảm nhận nhưng lại ảnh hưởng trực tiếp đến ý định sử dụng . Giá trị cảm nhận đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành ý định sử dụng . Nghiên cứu này không chỉ bổ sung vào lý thuyết về công nghệ tự phục vụ trong logistics đô thị mà còn cung cấp những hiểu biết quý giá cho việc phát triển và triển khai tủ khóa thông minh, hướng tới tối ưu hóa chuỗi cung ứng chặng cuối trong bối cảnh đô thị hóa và thương mại điện tử phát triển nhanh chóng. Từ khóa: Logistics chặng cuối, tủ đồ thông minh, ý định sử dụng, lý thuyết phù hợp nguồn lực, giá trị cảm nhận. Abstract This research delves into the factors that influence the willingness to use smart lockers in last-mile logistics, which is an emerging solution to tackle the challenges of urban delivery. By surveying 302 students in Ho Chi Minh City and utilizing PLS-SEM, the study identifies three main factors that affect the willingness to use smart lockers: convenience, privacy, and reliability. The findings indicate that convenience has the most significant impact on perceived value, followed by privacy. Interestingly, reliability does not have a significant effect on perceived value but directly affects the willingness to use. Perceived value plays a crucial role in shaping the willingness to use. This study not only contributes to the existing body of knowledge on self-service technology in urban logistics but also offers valuable insights for the advancement and implementation of smart lockers, with the goal of optimizing the last-mile supply chain amidst rapid urbanization and the growth of e- commerce. Keywords: Last-mile logistics, smart lockers, intent to use, Resource matching attributes, Perceived value. 1. Giới thiệu Sự phát triển của thương mại điện tử trong những năm gần đây đã thúc đẩy sự tăng trưởng khối lượng vận chuyển hàng tiêu dùng trên toàn cầu. Năm 2016, doanh số bán hàng thương mại điện tử toàn cầu đạt gần 1,9 nghìn tỷ USD và dự kiến sẽ đạt gần 4,5 nghìn tỷ USD vào năm 2021 [1]. Do đó, điều này đã thúc đẩy nhu cầu Logistics chặng cuối (LML), được định nghĩa là chặng cuối cùng của quá trình giao hàng từ doanh nghiệp đến người tiêu dùng, nơi người nhận cuối cùng phải nhận hàng tại nhà hoặc lấy tại điểm thu gói hàng. Nhìn chung, quản lý hiệu quả Logistics chặng cuối rất quan trọng, vì giai đoạn này chiếm khoảng 70% chi phí của các nhà khai thác vận tải [2]. Logistics chặng cuối hay giao hàng chặng cuối tại nhà, mặc dù được ưa chuộng bởi người tiêu dùng, vẫn tồn tại nhiều bất cập đáng kể. Thứ nhất, hiệu quả kinh tế thấp do tỷ lệ giao hàng thành công không cao, dẫn đến chi phí vận chuyển tăng và lãng phí nguồn lực [3]. Thứ hai, vấn đề môi trường nổi cộm khi số lượng chuyến giao hàng tăng, góp phần gia tăng khí thải carbon và tắc nghẽn giao thông đô thị [4]. Thứ ba, khó khăn trong việc tối ưu hóa tuyến đường và lịch trình giao hàng do sự phân tán của các điểm giao nhận [5].
334 HỘI THẢO KHOA HỌC QUỐC GIA VỀ LOGISTICS VÀ QUẢN LÝ CHUỖI CUNG ỨNG VIỆT NAM LẦN THỨ 4 (CLSCM-2024) Thứ tư, rủi ro an ninh và bảo mật thông tin cá nhân của khách hàng khi giao dịch trực tiếp [6]. Thứ năm, sự không chắc chắn về thời gian giao hàng gây bất tiện cho người nhận, đặc biệt là những người có lịch trình bận rộn [7]. Cuối cùng, chi phí nhân công cao do cần nhiều nhân viên giao hàng để đáp ứng nhu cầu giao hàng tận nhà [8]. Những bất cập này đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp logistics trong việc cải thiện hiệu quả và giảm thiểu tác động tiêu cực của giao hàng chặng cuối. Để giảm chi phí cao của việc giao hàng tận nhà, các nhà khai thác vận tải đang thiết lập tủ khóa thông minh ở những vị trí thuận tiện như trường học, ga tàu điện ngầm và tòa nhà văn phòng cũng như ở những nơi gần khu dân cư [9]. So với dịch vụ giao hàng tận nhà truyền thống, tủ khóa thông minh mang lại lợi ích đáng kể cho ba nhóm liên quan. Đối với nhà khai thác, hệ thống này loại bỏ sự không hiệu quả do việc giao hàng thất bại và phải giao lại, đồng thời cải thiện việc sử dụng tài sản phương tiện và giảm số lượt giao hàng. Đối với khách hàng, tủ khóa thông minh giúp tránh việc phải chờ đợi tại nhà để nhận hàng, giảm chi phí cơ hội không cần thiết. Cuối cùng, từ góc độ xã hội, việc sử dụng tủ khóa thông minh giúp giảm thiểu các tác động ngoại vi như tắc nghẽn giao thông, tiếng ồn, ô nhiễm môi trường do mức độ gửi hàng tập trung cao hơn và ít lượt giao hàng hơn. Tại Việt Nam, việc áp dụng tủ đồ thông minh trong logistics chặng cuối đang ở giai đoạn sơ khai nhưng có tiềm năng phát triển đáng kể. Theo nghiên cứu của [10], chỉ có khoảng 5% doanh nghiệp logistics tại các thành phố lớn đã triển khai hệ thống tủ đồ thông minh. Tuy nhiên, Lê & cs. chỉ ra rằng 78% người tiêu dùng được khảo sát bày tỏ sự quan tâm đến giải pháp này [11]. Vũ và Phạm nhận định rằng các rào cản chính đối với việc áp dụng rộng rãi tủ đồ thông minh bao gồm chi phí đầu tư ban đầu cao, thiếu khung pháp lý rõ ràng, và thói quen tiêu dùng truyền thống [12]. Mặc dù vậy, Hoàng dự báo thị trường tủ đồ thông minh tại Việt Nam sẽ tăng trưởng với tốc độ trung bình 25% mỗi năm trong giai đoạn 2024-2028, được thúc đẩy bởi sự phát triển của thương mại điện tử và nhu cầu tối ưu hóa chi phí logistics [13]. Để thúc đẩy sự phát triển này, Trần và Nguyễn đề xuất cần có sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ, doanh nghiệp logistics và các nhà phát triển công nghệ để xây dựng hệ sinh thái tủ đồ thông minh toàn diện và hiệu quả [14]. Do đó, nghiên cứu này nhằm đánh giá mức độ chấp nhận và sẵn sàng sử dụng tủ đồ thông minh trong logistics chặng cuối của nhóm đối tượng sinh viên - một phân khúc quan trọng của người tiêu dùng trẻ và năng động. Bên cạnh đó, việc phân tích các rào cản và động lực chính ảnh hưởng đến việc áp dụng tủ đồ thông minh trong nhóm sinh viên cũng là một mục tiêu quan trọng của nghiên cứu. Trong bối cảnh Việt Nam đang ở giai đoạn sơ khai trong việc áp dụng tủ đồ thông minh, nghiên cứu này đóng góp quan trọng vào việc bổ sung cơ sở kiến thức về chủ đề này, đặc biệt là trong môi trường đô thị lớn như Thành phố Hồ Chí Minh. Bằng cách cung cấp hiểu biết sâu sắc về thái độ và nhận thức của sinh viên đối với công nghệ tủ đồ thông minh, nghiên cứu sẽ cung cấp dữ liệu và phân tích có giá trị cho các doanh nghiệp logistics và nhà hoạch định chính sách. Điều này có thể hỗ trợ đắc lực trong việc phát triển chiến lược áp dụng tủ đồ thông minh, đặc biệt là hướng đến đối tượng người dùng trẻ. Hơn nữa, nghiên cứu này còn đề xuất một khung lý thuyết về các yếu tố ảnh hưởng đến ý định sử dụng tủ đồ thông minh, có thể áp dụng cho các nghiên cứu tương tự trong tương lai. Đây là một đóng góp quan trọng về mặt học thuật, giúp mở rộng hiểu biết về hành vi chấp nhận công nghệ mới trong lĩnh vực logistics. Cuối cùng, thông qua việc đề xuất các giải pháp để thúc đẩy việc sử dụng tủ đồ thông minh trong sinh viên, nghiên cứu này góp phần vào việc xây dựng chiến lược phát triển logistics chặng cuối bền vững và hiệu quả tại Việt Nam, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của thị trường thương mại điện tử đang phát triển nhanh chóng. 2. Cơ sở lý thuyết 2.1. Logistics chặng cuối Thuật ngữ 'chặng cuối' ban đầu được sử dụng trong lĩnh vực viễn thông để chỉ chặng cuối cùng của mạng viễn thông [15]. Trong chuỗi cung ứng hàng hóa, Logistics chặng cuối (LML) là “giai đoạn cuối cùng của chuỗi cung ứng”. LML trong mô hình doanh nghiệp đến người tiêu dùng (B2C) được định nghĩa là “chặng cuối cùng trong dịch vụ giao hàng B2C, trong đó hàng hóa được giao đến người nhận, tại nhà của người nhận hoặc tại một điểm thu gom” [3]. Theo đó, LML hàng hóa được hiểu là việc vận chuyển hàng hóa dọc theo phần cuối cùng của chuỗi cung ứng từ trung tâm phân phối (kho khu vực) đến địa chỉ của người tiêu dùng. Quá trình đô thị hóa toàn cầu đã dẫn đến hơn 50% dân số thế giới hiện đang sinh sống tại các thành phố. Hiện tượng này, kết hợp với sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử, đã tạo ra những thách thức đáng kể cho hệ thống hậu cần đô thị. Trong khi thương mại điện tử mang lại cơ hội mở rộng thị trường và tăng
Tiếng Việt