Title Buổi 13. Áp dụng liên hệ tác phẩm văn học ✅

Luyện tập - Thực hành liên hệ tác phẩm văn học 1. Phạm trù LLVH cần nắm: ➔ Cụm 1: + Đặc trưng văn học: ● Đối tượng phản ánh: mối quan hệ giữa văn học - hiện thực (hiện thực kia như thế nào/gồm cái gì/cái gì là tâm điểm...) ● Nội dung - Thế giới nghệ thuật: gồm cái gì, chứa đựng cái gì,... ● Cách thức - Hình tượng: đặc trưng của hình tượng nghệ thuật ● Ngôn từ nghệ thuật: ưu thế - hạn chế, phẩm chất của ngôn từ + Quy luật văn học: kế thừa và sáng tạo, vận động,... ➔ Cụm 2: Nhà văn và quá trình sáng tạo: ● Tư chất của nhà văn: khả năng quan sát thấu thị, nhạy cảm, trí tưởng tượng ● Thiên chức, sứ mệnh của nhà văn: tư tưởng, nhân đạo, cá tính - phong cách sáng tạo, sáng tạo ngôn từ/hình thức thẩm mỹ,.... ➔ Cụm 3: Chức năng văn học: ● Chức năng nhận thức: biết gì, nhận ra cái gì, ngộ ra cái gì,... ● Chức năng giáo dục: phân biệt cách thức giáo dục của văn chương khác gì so với các lĩnh vực khác... => tự giáo dục ● Chức năng thẩm mỹ: cái đẹp - cái xấu, cái bi, cái hài, cái hùng,... ● Chức năng giao tiếp, giải trí,... ➔ Cụm 4: Tiếp nhận văn học: ● Tư chất của người đọc: kinh nghiệm thẩm mỹ - “chân trời chờ đợi” (H. Jauss): vốn hiểu biết, vốn văn hoá, trải nghiệm đọc, sở thích, thị hiếu, trí tưởng tượng,... ● Vai trò của người đọc: “văn bản” thành “tác phẩm” (chứa đựng nội dung, ý nghĩa, đời sống bên trong nó,...); suy tư, chất vấn, đối thoại,... (đồng sáng tạo) ● Tri âm của người đọc với nhà văn: mối quan hệ lý tưởng ➔ Cụm 5: Thể loại văn học:
2. Thơ ca: nội dung (tình cảm - tư tưởng) - hình thức (ngôn từ - kết cấu,...) 3. Truyện ngắn: tình huống truyện - chi tiết nghệ thuật - trần thuật - nhân vật truyện ngắn,... 4. Giao thoa/tương tác thể loại: chất thơ trong truyện ngắn, chất tự sự trong thơ,... ➔ Cụm 6: Trào lưu văn học: Lãng mạn - Hiện thực... 2. Hai cách cơ bản để liên hệ trong phân tích: Nhận định văn học: - Luận về văn học/thơ ca/truyện ngắn, tác giả A từng nói/quan niệm/trải lòng - Xem đời người là đời cầm bút, hơn ai hết, tác giả A hiểu rằng - Tác giả đã cho thấy một sự đồng nhất từ quan niệm đến thực tiễn văn học thông qua quan niệm - Từ quan niệm trên, chúng ta thấy được rằng [hoặc] Điều này xuất phát từ quan niệm của chính tác giả về việc viết - Hành động viết đối với tác giả không chỉ ghi chép lại hiện thực, mà còn ... => mẫu câu đòn bẩy - ... Tác phẩm văn học: - Trong sự đồng vọng/cùng một mối giao cảm với tác giả/bài này A, - Nếu tác giả A đã từng..., thì tác giả B - Đặc điểm nghệ thuật ... không chỉ là hiện tượng trong tác phẩm này mà còn một phong cách nhất quán có thể tìm thấy ở các tác phẩm khác => của cùng 1 tác giả - Trong giai đoạn văn học này, hình tượng ... có thể tìm thấy trong sự phân hóa đa dạng ở các tác phẩm khác: - Tôi chợt nhớ đến - ... 3. Thực hành: a. Nhận định văn học:
Trong cuốn Việt Nam thi ca luận, Lương Đức Thiệp viết: “Cái áo thi sĩ mặc cho Thi ca phải nhuộm bằng màu tươi thắm của cảm tình và giặt bằng linh hồn trong trắng của thi nhân.” “Thơ không phải là hoa trong chậu cảnh - ở đó hiện ra trước mắt anh, anh không cần phải tìm đâu thêm. Thơ giống như hoa trên đồng nội, trên rặng núi Alps, nơi mỗi bước chân lại hứa hẹn thêm một bông hoa mới, diệu kì hơn” – Dagestan của tôi, Rasul Gamzatov “Thơ không giải thích được thì vô vị nhưng thơ mà giải thích hết được thì hết vị” – Vương Sĩ Trinh “Không học cổ nhân thì không có gì cả, hoàn toàn giống cổ nhân thì không tìm đâu ra mình cả” – Viên Mai “Không thứ sắt nào có thể xuyên qua tim mạnh như một dấu chấm được đặt đúng chỗ.” (Isaac Babel) “Văn học không phải là đạo đức mà là sự ăn năn về đạo đức.” (Lê Ngọc Trà) “Vai trò của nhà văn, cũng vì thế, không được rời xa những nhiệm vụ khó khăn. Theo định nghĩa, hiện nay họ không thể phục vụ những kẻ đang làm ra lịch sử: họ phục vụ những kẻ chịu đựng lịch sử.” (Albert Camus) “Tất cả thơ văn, chữ phải đứng ở trên trang giấy chứ không được nằm trên trang giấy” – Viên Mai “Ta dàn trải làm gì? Ta hãy đọng lại nơi vài dòng châu sáng” (Xuân Diệu) “Cỏ mọc, tiếng động, hoang mang bên đường cái, con chim, làn gió đều dạy tôi nghề làm thơ” - Marie Noel, nhà thơ người Pháp Vương Quốc Duy (đời Thanh) trong Nhân gian từ thoại có viết: “Nhà thơ, đối với vũ trụ nhân sinh, nên bước vào trong, mà lại nên đi ra bên ngoài”. “Thơ chính là tuổi thơ của loài người còn sót lại.” (Trần Mạnh Hảo)
Xuân Diệu viết: “Trong một tác phẩm văn học, cái mà người ta yêu trước hết, là cuộc sống” (Công việc làm thơ). b. Tác phẩm văn học b1. Người lái đò sông Đà Trong “Đôi tri kỉ gượng”, Nguyễn Tuân đưa ra hai khái niệm “tung” và “hoành” trong nghệ thuật. Hoành là mực thước, thiếu cảm hứng mãnh liệt. Trong khi đó, tung là tạo ra “tiếng vang dội ầm lên một thời”, là “hành binh bằng một cuộc đại tấn công”, là “tìm tòi mạo hiểm, là cảm xúc mạnh, là hơi thở nồng”. Ông chủ trương lối viết “tung” và phong cách “tung”. Phong cách “tung” được sử dụng triệt để trong việc mô tả sông Đà/người lái đò sông Đà. Sông Đà hiện lên không phải dịu êm, ắp chứa các kỉ niệm như “con sông quê hương” của Tế Hanh; cũng không hiện lên “nằm nghiêng nghiêng trong kháng chiến trường kì” như con sông Đuống của Hoàng Cầm. Sông Đà hiện lên càng ngạo nghễ, ngang tàng “như một ngàn con trâu mộng” thông qua sự tung hoành của ngòi bút Nguyễn Tuân. Tác giả không chỉ vận dụng các kĩ thuật văn học (so sánh, ẩn dụ, thậm xưng) mà còn miêu tả sông Đà bằng các thuật ngữ khác của điện ảnh, võ thuật, quân sự,... Đây là chính phong cách “tung” của Nguyễn Tuân. Ông không chấp nhận một lối viết êm tai, dịu mắt để mô tả một thứ tầm thường, mực thước, “tạm” chấp nhận. Sự vật, hiện tượng dường như cũng trở nên tung hoành trong sự quan sát đầy độc đáo của Nguyễn. Trước CMT8, ông thích tả gió. Nhưng không phải là thứ gió nhẹ nhàng mà là gió dữ dội. Đó là gió của vùng Vàng Danh, Uông Bí trong “Thiếu quê hương”, một thứ gió nổi loạn, phá phách, dữ tợn mong tìm con đường thoát cũng như tâm trạng của tác giả muốn thoát khỏi cuộc sống hiện tại tù túng. Cũng như gió của vùng Vàng Danh, Uông Bí, sông Đà, trong sự mô tả đến tuyệt bích cực đoan của Nguyễn Tuân, cũng phải là dòng sông nham hiểm, ngang tàng, phá phách,... Lòng trung không nỡ bỏ Tây Châu Giữ lấy Thao, Đà dải thượng lưu Họp đám cô quân nơi viễn cảnh