Title A 231.044_Kinh Thánh về Chúa Ba ngôi.pdf ✅

1 CHƯƠNG I: NỀN TẢNG KINH THÁNH CỦA HỌC THUYẾT THIÊN CHÚA BA NGÔI CỰU ƯỚC MINH CHỨNG VỀ THIÊN CHÚA TÁC GIẢ BẢO VINH 1. Thiên Chúa Toàn Năng Các tác giả Cựu Ước nói cho chúng ta biết về Thiên Chúa. Ngài là Thiên Chúa đang sống (living God) và là Đấng trao ban sự sống, Đấng quyền năng (powerful), vĩnh cửu (eternal) và siêu việt (transcendent). Ngài là Thiên Chúa duy nhất và độc nhất, là Đấng Tạo Hóa và Chúa của vũ trụ càn khôn và muôn dân tộc. Ngài là Đấng Chí Thánh Chí Tôn (par excellence). Vinh quang của Ngài chiếu tỏa sự thánh thiện mầu nhiệm của Ngài và thần tính ẩn dấu của Ngài. Ngài là Thiên Chúa toàn năng nhưng lại rất thiết thân với con người. Đối với dân Do Thái, Thiên Chúa toàn năng của họ là Thiên Chúa của Giao Ước và giải thoát. Sự toàn năng của Ngài trước tiên là quyền năng giải thoát và biểu lộ tình thương trong tương quan với con người. Khi ông Áp-ram được chín mươi chín tuổi, Đức Chúa hiện ra với ông và phán: "Ta là Thiên Chúa Toàn Năng. Ngươi hãy bước đi trước mặt Ta và hãy sống hoàn hảo. 2 Ta sẽ đặt giao ước của Ta giữa Ta với ngươi, và Ta sẽ cho ngươi trở nên đông, thật đông" (St 17,1-2). Đức Chúa là Thiên Chúa và ngoài Người ra không có thần nào khác nữa. 36 Từ trời, Người đã cho anh (em) nghe tiếng Người, để dạy dỗ anh (em); dưới đất, Người đã cho anh (em) thấy ngọn lửa lớn của Người, và anh (em) đã nghe các lời Người phán ra từ trong đám lửa. (Đnl 4,35-36). Phía bên trên Người, có các thần Xê-ra-phim đứng chầu. Mỗi vị có sáu cánh: hai cánh để che mặt, hai cánh để che chân và hai cánh để bay. Các vị ấy đối đáp tung hô: "Thánh! Thánh! Chí Thánh! Đức Chúa các đạo binh là Đấng Thánh! Cả mặt đất rạng ngời vinh quang Chúa!" (Is 6,3). Đức Chúa là Thiên Chúa vĩnh cửu, là Đấng sáng tạo toàn cõi đất. Người không mệt mỏi, chẳng nhọc nhằn, trí thông minh của Người khôn dò thấu (Is 40, 28). Chư dân đần độn và ngu si cả lũ, giáo huấn của các thần hư ảo chẳng qua chỉ là gỗ mà thôi, là bạc lá từ Tác-sít đưa vào, là vàng từ U-phát mang đến, là sản phẩm của nghệ nhân, là đồ vật do tay thợ bạc sản xuất; chúng có được mặc vải tía vải điều, thì tất cả vẫn là sản phẩm do người thợ làm ra. Còn Đức Chúa là Thiên Chúa thật, là Thiên Chúa hằng sống, là Vua muôn đời. Người phẫn nộ, địa cầu run rẩy, chư dân không chịu nổi cơn thịnh nộ của Người (Gr 10,9-10). Quả thật, chính Ta là Đức Chúa, Ta không hề thay đổi; còn các ngươi là con cái Gia-cóp, các ngươi vẫn là thế. 7 Từ thời cha ông các ngươi, các ngươi đã trệch xa và không tuân hành các chỉ thị của Ta. Hãy trở lại với Ta và Ta sẽ quay lại với các ngươi. - Đức Chúa các đạo binh phán (Mal 3,6)
2 Đối với dân Israel, Ngài hiện diện cách đặc biệt. Ngài chọn họ làm dân riêng của Ngài, và Ngài có một sự thiên vị (thương riêng) dân Israel. Ngài là Chúa của họ. Họ là dân của Ngài, và Ngài đã ký kết với họ một giao ước vĩnh cửu. Ông Mô-sê lên gặp Thiên Chúa. Từ trên núi, Đức Chúa gọi ông và phán: "Ngươi sẽ nói với nhà Gia-cóp, sẽ thông báo cho con cái Ít-ra-en thế này: 4 Các ngươi thấy Ta đã xử với Ai-cập thế nào, và đã mang các ngươi như trên cánh chim bằng, mà đem đến với Ta. 5 Vậy giờ đây, nếu các ngươi thực sự nghe tiếng Ta và giữ giao ước của Ta, thì giữa hết mọi dân, các ngươi sẽ là sở hữu riêng của Ta. Vì toàn cõi đất đều là của Ta. 6 Ta sẽ coi các ngươi là một vương quốc tư tế, một dân thánh. Đó là những lời ngươi sẽ nói với con cái Ít-ra-en" (Xh 19, 3-6). Thật vậy, anh (em) là một dân thánh hiến cho Đức Chúa, Thiên Chúa của anh (em). Đức Chúa, Thiên Chúa của anh (em) đã chọn anh (em) từ giữa muôn dân trên mặt đất, làm một dân thuộc quyền sở hữu của Người. Đức Chúa đã đem lòng quyến luyến và chọn anh em, không phải vì anh em đông hơn mọi dân, thật ra anh em là dân nhỏ nhất trong các dân. 8 Nhưng chính là vì yêu thương anh em, và để giữ lời thề hứa với cha ông anh em, mà Đức Chúa đã ra tay uy quyền đưa anh em ra và giải thoát anh em khỏi cảnh nô lệ, khỏi tay Pha-ra-ô, vua Ai-cập (Đnl 7, 6-8). Núi có dời có đổi, đồi có chuyển có lay, tình nghĩa của Ta đối với ngươi vẫn không thay đổi, giao ước hoà bình của Ta cũng chẳng chuyển lay, Đức Chúa là Đấng thương xót ngươi phán như vậy (Is 54, 10). Này sẽ đến những ngày - sấm ngôn của Đức Chúa - Ta sẽ lập với nhà Ít-ra-en và nhà Giu-đa một giao ước mới, 32 không giống như giao ước Ta đã lập với cha ông chúng, ngày Ta cầm tay dẫn họ ra khỏi đất Ai-cập; chính chúng đã huỷ bỏ giao ước của Ta, mặc dầu Ta là Chúa Tể của chúng - sấm ngôn của Đức Chúa. 33 Nhưng đây là giao ước Ta sẽ lập với nhà Ít-ra-en sau những ngày đó - sấm ngôn của Đức Chúa. Ta sẽ ghi vào lòng dạ chúng, sẽ khắc vào tâm khảm chúng Lề Luật của Ta. Ta sẽ là Thiên Chúa của chúng, còn chúng sẽ là dân của Ta. 34 Chúng sẽ không còn phải dạy bảo nhau, kẻ này nói với người kia: "Hãy học cho biết Đức Chúa", vì hết thảy chúng, từ người nhỏ đến người lớn, sẽ biết Ta - sấm ngôn của Đức Chúa. Ta sẽ tha thứ tội ác cho chúng và không còn nhớ đến lỗi lầm của chúng nữa (Gr 31, 31-34). Thiên Chúa chọn Israel không hề dựa trên bất cứu một tiêu chuẩn nào. Tất cả hoàn toàn tự do và tình yêu nhưng không của Ngài. Như xưa Ngài đã cứu Israel ra khỏi ách nô lệ Ai Cập thế nào thì Ngài cũng sẽ cứu Israel mới như vậy, vì ơn cứu độ của Thiên Chúa là vĩnh cửu. Lạy Thiên Chúa của Ít-ra-en, lạy Đấng Cứu Độ, Ngài quả thật là Thiên Chúa ẩn mình. Những kẻ nào làm ra ngẫu tượng phải nhục nhã thẹn thùng cả đám, phải nhục nhã tháo lui. Còn Ít-ra-en sẽ được Đức Chúa cứu, được cứu độ muôn đời, và cho đến vạn kiếp ngàn thu, anh em sẽ không phải thẹn thùng nhục nhã (Is 45,17). Ngài là Đấng có nhiều tên gọi: El, Elohim, Shaddai và Adonai. Nhưng tên gọi đúng nhất của Ngài là Yahweh, vì Ngài là “Ta-là (I AM). Tại đây, ông Giacop dựng một bàn thờ mà ông gọi là "El, Thiên Chúa của Ít-ra-en" (St 33, 20). He erected there an altar and called it El-Elohe-Israel. (God, the God of Israel) Xin Thiên Chúa của cha con phù trợ con, Xin Thiên Chúa toàn năng chúc phúc cho con! (St 49, 25). From the God of your father who helps you, And by the Almighty (Shaddai) who blesses you. Ông Mô-sê thưa với Thiên Chúa: "Bây giờ, con đến gặp con cái Ít-ra-en và nói với họ: Thiên Chúa của cha ông anh em sai tôi đến với anh em. Vậy nếu họ hỏi con: Tên Đấng ấy là gì? Thì con sẽ nói với họ
3 làm sao?" 14 Thiên Chúa phán với ông Mô-sê: "Ta là Đấng Hiện Hữu." Người phán: "Ngươi nói với con cái Ít-ra-en thế này: "Đấng Hiện Hữu sai tôi đến với anh em." 15 Thiên Chúa lại phán với ông Mô-sê: "Ngươi sẽ nói với con cái Ít-ra-en thế này: Đức Chúa, Thiên Chúa của cha ông anh em, Thiên Chúa của Áp-ra-ham, Thiên Chúa của I-xa-ác, Thiên Chúa của Gia-cóp, sai tôi đến với anh em. Đó là danh Ta cho đến muôn thuở, đó là danh hiệu các ngươi sẽ dùng mà kêu cầu Ta từ đời nọ đến đời kia." (Xh 3, 13-16). Then Moses said to God, “Behold, I am going to the sons of Israel, and I will say to them, ‘The God of your fathers has sent me to you.’ Now they may say to me, ‘What is His name?’ What shall I say to them?” 14 God said to Moses, “I AM WHO I AM”; and He said, “Thus you shall say to the sons of Israel, ‘I AM has sent me to you.’” 15 God, furthermore, said to Moses, “Thus you shall say to the sons of Israel, ‘The LORD, the God of your fathers, the God of Abraham, the God of Isaac, and the God of Jacob, has sent me to you.’ This is My name forever, and this is My memorial-name to all generations. [Related to the name of God, YHWH, rendered LORD, which is derived from the verb HAYAH, to be]. Vị Thiên Chúa của Cựu Ước là Thiên Chúa của sự sống, tình yêu, khôn ngoan, thánh thiện và công chính, một vị Thiên Chúa vừa nội tại (immanent - ở trong tất cả) vừa siêu việt (vượt trên tất cả). Ngài là vị Thiên Chúa của quyền năng, vinh quang và uy nghi, nhưng trên tất cả, Ngài là vị Thiên Chúa của mầu nhiệm. 2. Tình Phụ Tử Tước hiệu “Cha” xuất hiện trong Cựu Ước, trong các bản văn và các giai đoạn lịch sử Do Thái giáo. Có những lúc Thiên Chúa được gọi là Cha vì Ngài là Đấng Tạo Hóa: “Chính Người chẳng phải cha ngươi, Ðấng dựng nên ngươi, Ðấng tạo thành, củng cố?” (Đnl 32,6); vì Ngài là Đấng thương xót: “Như người cha chạnh lòng thương con cái, CHÚA cũng chạnh lòng thương kẻ kính tôn” (Tv103,13). Thường Ngài được gọi là Cha của Israel: Chúng trở về, nước mắt tuôn rơi, Ta sẽ an ủi và dẫn đưa chúng, dẫn đưa tới dòng nước, qua con đường thẳng băng, trên đó chúng không còn vấp ngã. Vì đối với Ít-ra-en, Ta là một người Cha, còn đối với Ta, Ép-ra-im chính là con trưởng (Gr 31,9). Ðức Chúa phán với ông Mô-sê..., ngươi sẽ nói với Pha-ra-ô: "Ðức Chúa phán thế này: Con đầu lòng của Ta là Ít-ra-en.23 Ta đã phán với ngươi: Hãy thả con Ta ra để nó đi thờ phượng Ta. Nhưng ngươi đã từ chối không thả nó đi, thì này chính Ta sẽ giết chết con đầu lòng của ngươi." (Xh 4,22). Ngôn sứ Hôsê nhấn mạnh tình cha của Thiên Chúa đối với dân Israel: Khi Ít-ra-en còn là đứa trẻ, Ta đã yêu nó, từ Ai-cập Ta đã gọi con Ta về. Ta đã tập đi cho Ép-ra-im, đã đỡ cánh tay nó, nhưng chúng không hiểu là Ta chữa lành chúng. Ta lấy dây nhân nghĩa, lấy mối ân tình mà lôi kéo chúng. Ta xử với chúng như người nựng trẻ thơ, nâng lên áp vào má; Ta cúi xuống gần nó mà đút cho nó ăn (Hs 11, 1.3.4). Tất cả chúng ta chẳng có cùng một cha sao? Chẳng phải cùng một Thiên Chúa đã dựng nên chúng ta sao? Thế mà sao chúng ta lại bội phản nhau mà vi phạm giao ước của cha ông chúng ta? (Mal 2,10). Ngài cũng là Cha của các vua: Ðối với nó (Đavít), Ta sẽ là cha, đối với Ta, nó sẽ là con. Khi nó phạm lỗi, Ta sẽ sửa phạt nó bằng roi của người phàm, bằng đòn của con người (2 Sm 7,14). Còn từ “con Thiên Chúa” hay “Con đầu lòng” trước hết là chỉ về dân Israel như toàn thể, vì Chúa đã chọn họ trở thành con của Ngài, nên đối tượng của tình phụ tử hay sự quan phòng của Thiên Chúa. Tình phụ tử tiếp tục nơi thời đại Kito Giáo như nay tập trung vào tương quan giữa các ngôi vị.
4 Những ngôn từ chỉ về số nhiều trong Thiên Chúa như “chúng ta hãy” (St 1,26), hay nổi tiếng hơn là lời tung hô “Thánh, Thánh, Thánh” trong Isaiah. Các nhà chú giải Kinh Thánh tân thời đều không cho rằng đây chỉ về Thiên Chúa Ba Ngôi. Các nhà Kinh Thánh đều đồng ý, trong Cựu Ước, có những những nhân tố được ngôi vị hóa (personified agents) trong hoạt động của Thiên Chúa: Ngôn Ngoan, Lời, Thần Khí. Nói cách khác, những nhân tố ngôi vị hóa này chỉ về ý tưởng số nhiều trong Thiên Chúa nhưng không hề ảnh hưởng đến niềm tin độc thần. 3. Lời Một khía cạnh quan trọng trong Cựu Ước là Lời (Word) của Thiên Chúa. Chúng ta thấy ngay từ những trang đầu của Cựu Ước, Thiên Chúa nói lời của Ngài, như trong chuyện Chúa chọn Abraham, Môsê và Samuel, hay khi chọn Saul và Đavit. Thiên Chúa phán: "Phải có ánh sáng." (St 1,3). Ðức Chúa phán với ông Áp-ram: "Hãy rời bỏ xứ sở, họ hàng và nhà cha ngươi, mà đi tới đất Ta sẽ chỉ cho ngươi (St 12,2). Từ giữa bụi cây Thiên Chúa gọi ông: "Mô-sê! Mô-sê!" Ông thưa: "Dạ, tôi đây!" 5 Người phán: "Chớ lại gần! Cởi dép ở chân ra, vì nơi ngươi đang đứng là đất thánh." 6 Người lại phán: "Ta là Thiên Chúa của cha ngươi, Thiên Chúa của Áp-ra-ham, Thiên Chúa của I-xa-ác, Thiên Chúa của Gia-cóp." (Xh 3, 4-6). Ðức Chúa gọi Sa-mu-en. Cậu thưa: "Dạ, con đây!" (1Sam 3,1-14). Davit có mái tóc hung, đôi mắt đẹp và khuôn mặt xinh xắn. Ðức Chúa phán với ông Sa-mu-en: "Ðứng dậy, xức dầu tấn phong nó đi! Chính nó đó!" (1Sam 16,12). Có lời Ðức Chúa phán với tư tế Ê-dê-ki-en, con ông Bu-di, trong xứ Can-đê, bên bờ sông Cơ-va. Ở đó, tay Ðức Chúa đặt trên ông. (Ed 1,3). Lời Đức Chúa luôn gây hiệu quả: Cũng như mưa với tuyết sa xuống từ trời không trở về trời nếu chưa thấm xuống đất, chưa làm cho đất phì nhiêu và đâm chồi nẩy lộc, cho kẻ gieo có hạt giống, cho người đói có bánh ăn, thì lời Ta cũng vậy, một khi xuất phát từ miệng Ta, sẽ không trở về với Ta nếu chưa đạt kết quả, chưa thực hiện ý muốn của Ta, chưa chu toàn sứ mạng Ta giao phó (Is 55,11). Lời Đức Chúa là nhân tố tác thành tạo thành, và làm trọn công việc được giao phó cho nơi tạo thành hữu hình. Nói cách khác, chính nhờ Lời mà mọi sự là nó như nó là. Thiên nhiên và lịch sử là một lời mặc khải của Thiên Chúa Đấng nói lời, nhưng lời Thiên Chúa cũng được viết xuống. J Guillet viết: “Bởi lời của Ngài, Thiên Chúa chiếu soi đường đi cho dân Người, vạch ra chính lộ, chỉ rõ thánh ý Ngài, cho họ hiểu ý nghĩa của lịch sự họ và đường hướng cho tương lai.” Khi vạn vật chìm sâu trong thinh lặng, lúc đêm trường chừng như điểm canh ba, thì từ trời cao thẳm, lời toàn năng của Ngài đã rời bỏ ngôi báu, ví tựa người chiến sĩ can trường xông vào giữa miền đất bị tru diệt, mang theo bản án không thể huỷ của Ngài như lưỡi gươm sắc bén (Kh 18, 14-15). Lời đôi khi được nhân cách hóa. Nhưng không nơi nào trong Cựu Ước xem lời như một ngôi vị trong Thiên Chúa, nhưng phần nào cho thấy số nhiều trong Thiên Chúa. Lời của Ngài chỉ mình Ngài nói ra và hành động, hay nói cách khác là phương tiện qua đó Yahweh mặc khải chính Ngài. 4. Khôn Ngoan Có một đoạn Kinh Thánh rất nổi tiếng trong sách Châm Ngôn nói về Khôn Ngoan như một đứa trẻ nô đùa trước cha của mình: