Title Bài 9. Phương pháp tách và tinh chế hợp chất hữu cơ.docx ✅

- Dụng cụ: Ống sinh hàn, nhiệt kế, bình cầu, ống dẫn nước vào, ống dẫn nước ra, thiết bị đun nóng, giá đỡ, phễu chiết, bình tam giác, chổi rửa ống nghiệm, ống hút... III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC: Kiểm tra bài cũ: Không 1. Hoạt động 1: Khởi động a) Mục tiêu: Tạo tình huống có vấn đề và tâm lý hứng thú cho HS khi bắt đầu bài học mới. b) Nội dung: HS quan sát hình ảnh, trả lời câu hỏi của GV và giải thích. c) Sản phẩm: Các câu trả lời của HS. d) Tổ chức thực hiện: GV cho HS quan sát hình ảnh, đặt câu hỏi. Câu 1: Hình 1: Đây là một loại rượu quý. Câu 2: Hình 2: Tên một loại đường phổ biến trong đời sống. Câu 3: Hình 3: Phương pháp sản xuất truyền thống một loại thức uống có men. HS làm việc cá nhân, GV gợi ý, hỗ trợ HS. c) Sản phẩm: Đáp án 1: Rượu ngâm nhân sâm. Đáp án 2: Đường phèn. Đáp án 3: Nấu rượu. GV: Vì sao rượu ngâm nhân sâm lại quý? Người ta dùng phương pháp gì để tạo ra đường phèn từ đường? Nấu rượu? Chúng ta nghiên cứu bài học: PHƯƠNG PHÁP TÁCH VÀ TINH CHẾ HỢP CHẤT HỮU CƠ. 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới. Hoạt động 2.1: Nguyên tắc và cách thức tiến hành các phương pháp tách biệt và tinh chế hợp chất hữu cơ. Mục tiêu: Trình bày được nguyên tắc và cách thức tiến hành các phương pháp tách biệt và tinh chế hợp chất hữu cơ: chưng cất, chiết, kết tinh và sơ lược về sắc kí cột. Giao nhiệm vụ học tập: GV chia lớp thành các cụm nhỏ. Mỗi cụm gồm 4 trạm. Mỗi trạm HS hoạt động cặp đôi, nghiên cứu SGK tìm hiểu thông tin hoàn thành các phiếu học tập. Sâm Hình 1 Hình 2 Hình 3
Thực hiện nhiệm vụ: HS hoàn nhiệm vụ theo cặp đôi ( Ghi vào phiếu hoặc dùng bút chì ; bút dạ gạch chân trong SGK). Sau 5 phút chuyển phiếu học tập giữa các trạm của cụm mình. Sau 3 lần chuyển. Mỗi nhóm hoàn thành hết 4 nội dung phiếu học tập. Phiếu học tập số 1: Phương pháp chưng cất Nguyên tắc: Cách tiến hành: Chú ý: Vd: Phiếu học tập số 2: Phương pháp chiết Nguyên tắc: Cách tiến hành: Chú ý: Vd: Phiếu học tập số 3: Phương pháp kết tinh Nguyên tắc: Cách tiến hành: Chú ý: Vd: Phiếu học tập số 4: Phương pháp sắc kí cột Nguyên tắc: Cách tiến hành: Chú ý: Vd: Báo cáo, thảo luận: Đại diện nhóm HS đưa ra nội dung kết quả thảo luận của nhóm. Nhóm nào trả lời đúng được cộng điểm Kết luận, nhận định: GV nhận xét, đưa ra kết luận: như sản phẩm dự kiến. Phiếu học tập số 1: Phương pháp chưng cất Nguyên tắc: Dựa trên sự khác nhau về nhiệt độ sôi của các chất lỏng trong hỗn hợp ở áp suất nhất định. Cách tiến hành: Đun nóng hỗn hợp chất lỏng, chất có nhiệt độ sôi thấp hơn sẽ chuyển thành hơi sớm hơn và nhiều hơn. Sau đó làm lạnh, hơi ngưng tụ thành dạng lỏng chứa chủ yếu chất có nhiệt độ sôi thấp hơn. Chú ý: Thường dùng để tách các chất lỏng có nhiệt độ sôi khác nhau. - Khi chưng cất chất lỏng dễ cháy cần đun nóng bằng cách chưng cách thủy, cách dầu Vd: Nấu rượu thủ công, chưng cất tinh dầu. Sản phẩm dự kiến:
Phiếu học tập số 2: Phương pháp chiết Nguyên tắc: Dựa trên độ hòa tan khác nhau của các chất đó trong hai môi trường không hòa tan vào nhau Cách tiến hành: Vd: chiết lỏng- lỏng ( 4 bước); chiết lỏng - rắn (3 bước) ( Nội dung trang 54 SGK. Chú ý: Dùng để tách các chất có độ hòa tan khác nhau trong các môi trường không tan vào nhau. Vd: Ngâm rượu thuốc; chiết xăng ra khỏi hỗn hợp xăng – nước… Phiếu học tập số 3: Phương pháp kết tinh Nguyên tắc: Dựa trên độ tan khác nhau và sự thay đổi độ tan theo nhiệt độ của chúng để tách và tinh chế. Cách tiến hành: Hòa tan hỗn hợp chứa chất cần tinh chế vào dung môi thích hợp ở nhiệt độ cao, lọc nóng để thu được dung dịch bão hòa rồi để nguội hoặc làm lạnh từ từ. Chất rắn cần tinh chế sẽ tách ra. Lọc, rửa và làm khô sau đó kết tinh lại nhiều lần trong cùng dung môi hoắc các dung môi khác Chú ý: Dùng để tách chất từ hỗn hợp chất rắn dựa trên độ tan khác nhau của các chất trong dung môi và sự thay đổi độ tan của chúng theo nhiệt độ. - Kết tinh lại nhiều lần để thu được chất tinh khiết. Vd: Làm đường cát, đường phèn từ mía; Phiếu học tập số 4: Phương pháp sắc kí cột Nguyên tắc: Dựa trên sự khác biệt về tốc độ di chuyển của các chất trong pha động khi tiếp xúc trực tiếp với 1 pha tĩnh do sự khác nhau khả năng hấp thụ trên pha tĩnh. Cách tiến hành: Thường dùng pha tĩnh là bột silicagel hoặc Al 2 O 3 ..được nhồi trong 1 ống thủy tinh thẳng đúng ( cột); pha động là dung môi thích hợp được đổ vào phía trên pha tĩnh. Trong quá trình pha động dịch chuyển, chất có tốc độ dịch chuyển lớn hơn sẽ cùng dung môi ra khỏi cột trước. Làm bay hơi dung môi sẽ thu được chất cần tách. Chú ý: Chỉ dùng để nghiên cứu, phân tách chất có màu Vd: GV giới thiệu thêm: Chưng cất: + Phương pháp chưng cất phân đoạn. Vd chưng cất dầu mỏ. + Phương pháp chưng cất lôi cuốn hơi nước. vd: tách tinh dầu bưởi, sả… + Phương pháp chưng cất dưới áp suất thấp. Hoạt động 2.2: Mục tiêu: Thực hiện được các thí nghiệm về chưng cất thường, chiết. ( Tổ chức ở phòng