Title Ngọc Anh - CH330023 - Phân tích động mối quan hệ nhân khẩu học và việc làm.pdf ✅

4 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Cơ sở lý thuyết Tăng trưởng dân số, cơ cấu dân số và thị trường lao động là ba yếu tố then chốt định hình quá trình phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt tại các nền kinh tế đang nổi như khu vực Đông Nam Á. Về mặt lý thuyết, khung chuyển đổi dân số cho rằng các xã hội dịch chuyển từ mức sinh – tử cao sang mức sinh – tử thấp, qua đó làm thay đổi tốc độ tăng dân số và cơ cấu tuổi. Quá trình này mở ra giai đoạn “cửa sổ dân số vàng” khi tỷ lệ phụ thuộc thấp, lực lượng lao động dồi dào, tạo cơ hội thúc đẩy tăng trưởng thông qua tích lũy vốn, đầu tư cho giáo dục và năng suất lao động (Bloom, Canning & Sevilla, 2003; Lee & Mason, 2006). Trong khi đó, lý thuyết thị trường lao động chỉ ra rằng việc tận dụng hiệu quả nguồn nhân lực phụ thuộc vào khả năng hấp thụ lao động và tạo việc làm. Tỷ lệ việc làm trên dân số phản ánh mức độ gắn kết giữa nguồn cung lao động do biến động nhân khẩu học quyết định và nhu cầu lao động gắn với tăng trưởng kinh tế và cơ cấu ngành nghề. Một cơ cấu dân số thuận lợi nhưng không đi kèm tỷ lệ việc làm cao có thể dẫn đến thất nghiệp, thiếu việc làm và gây áp lực xã hội. Sự tương tác giữa các yếu tố nhân khẩu học (tăng trưởng dân số, tỷ lệ phụ thuộc) và lao động việc làm vừa có tính đồng xác lập dài hạn, vừa hàm chứa tác động ngắn hạn, do đó, việc nghiên cứu mối quan hệ động giữa các biến số này không chỉ giúp hiểu rõ đặc trưng nhân khẩu học của khu vực, mà còn cung cấp căn cứ khoa học để hoạch định chính sách việc làm và an sinh xã hội trong bối cảnh biến động dân số nhanh chóng. 1.1.2. Khoảng trống nghiên cứu và tính cấp thiết Một khoảng trống nghiên cứu nổi bật đối với nhóm nền kinh tế thu nhập trung bình thấp ở Đông Nam Á là sự thiếu vắng các nghiên cứu động học đồng thời cho ba biến cốt lõi: tăng trưởng dân số (%), tỷ lệ phụ thuộc dân số (%) và tỷ lệ việc làm trên dân số từ 15 tuổi trở lên (%). Bối cảnh của khu vực này đặc biệt đáng quan tâm, các quốc gia như Việt Nam và Indonesia đang tiến gần giai đoạn hậu “cửa sổ dân số vàng” với tỷ lệ phụ thuộc dự kiến tăng trở lại, trong khi Campuchia, Lào và Myanmar vẫn có lực lượng lao động trẻ và tỷ lệ việc làm thấp, còn Timor-Leste có đặc trưng dân số trẻ và cơ cấu lao động chưa phát triển (United Nations, 2019). Sự dị biệt về thể chế, chất lượng chính sách việc làm và tiến độ