Title Bài 28. HỆ VẬN ĐỘNG Ở NGƯỜI - GV.docx ✅

Bài 28. HỆ VẬN ĐỘNG Ở NGƯỜI I. Sự phù hợp giữa cấu tạo và chức năng của hệ vận động Hệ vận động ở người gồm những cơ quan: Hình. Hệ vận động + Cơ vân là cơ bám vào xương, hoạt động theo ý muốn, có chức năng vận động, dự trữ và sinh nhiệt. + Xương có chức năng vận động, nâng đỡ cơ thể, bảo vệ các nội quan; sinh ra các tế bào máu; dự trữ và cân bằng chất khoáng. + Khớp là bộ phận kết nối các xương trong cơ thể với nhau, giữ vai trò hỗ trợ cho các chuyển động của cơ thể. 1. Cấu tạo của xương phù hợp với chức năng - Sự phù hợp giữa cấu tạo và được thể hiện ở thành phần hóa học, hình dạng và cấu trúc của xương. - Thành phần hóa học của xương người gồm: nước, chất hữu cơ và chất vô cơ. + Chất hữu cơ gồm protein (chủ yếu là collagen), lipid và saccharide, đảm bảo cho xương có tính đàn hồi. + Chất vô cơ chủ yếu là muối calcium, muối phosphate đảm bảo cho xương có tính rắn chắc. - Ở mỗi vị trí, hình dạng của xương phù hợp với chức năng mà xương đó đảm nhiệm. - Đặc điểm cấu trúc của xương phù hợp với chức năng. Ví dụ tính vững chắc của xương đùi được thể hiện ở sự khác biệt về đặc điểm cấu trúc ở phần đầu xương và phần thân xương.
Hình. Cấu trúc của xương đùi 2. Cấu tạo của khớp phù hợp với chức năng - Cơ thể con người có 3 loại khớp: Khớp bất động, khớp động (khớp hoạt dịch) và khớp bán động. - Khớp cho phép các xương hoạt động ở các hoạt động phù hợp với các chức năng của chúng. (a) Khớp bất động Ví dụ: khớp ở hộp sọ (b) Khớp động Ví dụ: khớp gối (c) Khớp bán động Ví dụ: khớp giữa đốt sống 3. Cấu tạo của cơ vân phù hợp với chức năng - Trong cơ bắp, các tơ cơ nằm song song theo chiều dọc của sợi cơ. Tơ cơ có khả năng thay đổi chiều dài dẫn đến sự co dãn của bắp cơ. - Lực của cơ sinh ra phụ thuộc vào sự thay đổi chiều dài và đường kính của bắp cơ. - Mỗi động tác hoạt động có sự phối hợp hoạt động của nhiều cơ.
Hình. Cấu tạo một bắp cơ II. Sự phối hợp hoạt động của cơ - xương - khớp Hình. Phối hợp hoạt động cơ – xương – khớp - Nhờ sự điều khiển của hệ thần kinh, cơ co dãn, phối hợp cùng sự hoạt động của các khớp làm xương chuyển động. - Sự sắp xếp của cơ - xương - khớp hình thành nên cấu trúc có dạng đòn bẩy. Khớp hình thành nên điểm tựa, sự co cơ tạo nên lực kéo làm xương di chuyển tạo sự vận động của cơ thể. III. Bảo vệ hệ vận động 1. Vai trò của thể dục, thể thao với sức khỏe và hệ vận động - Tăng tuần hoàn máu, máu lưu thông lên não giúp cải thiện sức khỏe tinh thần. - Tim đập nhanh hơn và máu chảy nhanh hơn nên cơ tim và thành mạch khỏe hơn. - Tăng thể tích O 2 khi khuếch tán vào máu và tăng tốc độ vận động của các cơ hô hấp nên tăng sức khỏe hệ hô hấp. - Duy trì cân nặng hợp lý nhờ tăng phân giải lipid. - Màng hoạt dịch tiết chất nhờn đầy đủ, dây chằng vững chắc, dẻo dai hơn nên khớp khỏe hơn. - Kích thích tạo tế bào cơ, tăng hấp thu glucose và sử dụng O 2 , tăng lưu lượng máu đến cơ nên tăng sức bền của cơ và tăng khối lượng cơ. - Kích thích các tế bào tạo xương, sụn ở đầu xương nên tăng khối lượng và kích thước xương.
2. Bệnh, tật liên quan đến hệ vận động và cách phòng tránh - Một số bệnh tật liên quan đến hệ vận động: + Loãng xương làm cho xương giòn, dễ gãy do cơ thể thiếu calcium và vitamin D; tuổi cao; thay đổi hormone;… + Bông gân, trật khớp, gãy xương do bị chấn thương thương khi thể thao, tai nạn trong sinh hoạt, bê vác vật nặng quá sức, vận động sai tư thế. + Viêm cơ do bị nhiễm khuẩn khi tổn thương trên da, dụng cụ tiêm truyền, châm cứu, phẫu thuật không đảm bảo vô trùng. + Viêm khớp do nhiễm khuẩn tại khớp, rối loạn chuyển hóa, thừa cân, béo phì,… + Còi xương, mềm xương, cong vẹo cột sống do cơ thể thiếu calcium và vitamin D; rối loạn chuyển hóa vitamin D. Cong vẹo cột sống còn có thể do tư thế ngồi, đi, đứng, nằm không đúng, lao động nặng không phù hợp với lứa tuổi. - Đối với các bệnh về hệ vận động cần duy trì chế độ ăn đủ chất và cân đối, bổ sung vitamin D; vận động đúng cách; tắm nắng; đi, đứng ngồi đúng tư thế; tránh những thói quen ảnh hưởng không tốt đến hệ vận động.