Title Sinh 10 HSG. Chuyên đề 1.4. Chu kì tế bào và phân bào - GV.docx ✅

3. Kiểm soát chu kì tế bào: Có ba điểm kiểm soát quan trọng (G₁, G₂, M) để đảm bảo tế bào không phân chia khi có lỗi ở vật chất di truyền Điểm kiểm soát Vị trí trong chu kì Mục đích chính Ý nghĩa Nếu lỗi → điều gì xảy ra? G₁ (cuối pha G₁) Cuối pha G₁ → trước pha S - Kiểm tra kích thước tế bào - Môi trường, dinh dưỡng - ADN có tổn thương không Quyết định tiếp tục chu kì hay nghỉ (G₀) Tế bào có thể chuyển sang G₀ G₂ (cuối pha G₂) Cuối pha G₂ → trước nguyên phân - Kiểm tra ADN đã nhân đôi đầy đủ chưa- Có lỗi trong ADN không Chỉ cho phân bào khi ADN hoàn chỉnh Dừng chu kì, sửa lỗi trước khi phân chia M (giữa kì giữa nguyên phân) Kì giữa pha M (nguyên phân) - Kiểm tra NST đã gắn đầy đủ vào thoi phân bào tại tâm động chưa Đảm bảo NST phân li chính xác về 2 cực Dừng phân chia → tránh lệch bội II. NGUYÊN PHÂN (MITOSIS) 1. Mục đích  Giúp sinh trưởng, phát triển và tái tạo mô.  Tạo ra 2 tế bào con giống nhau và giống tế bào mẹ. 2. Các kì nguyên phân  Kì đầu: NST co xoắn, màng nhân tiêu biến, thoi phân bào hình thành.  Kì giữa: NST xếp tại mặt phẳng xích đạo.  Kì sau: Mỗi NST kép tách thành 2 crômatit, kéo về 2 cực.  Kì cuối: NST duỗi xoắn, màng nhân tái lập, phân chia tế bào chất.

Mức độ nguy hiểm Thấp Cao Khả năng di căn Không Có Tốc độ tăng trưởng Chậm Nhanh Cấu trúc tế bào Gần giống tế bào bình thường Dị dạng, bất thường Điều trị Phẫu thuật đơn giản Cần đa phương pháp b. Nguyên nhân gây ung thư Nhóm nguyên nhân Ví dụ cụ thể Tác nhân vật lý Tia tử ngoại (UV), tia phóng xạ Tác nhân hóa học Thuốc lá, rượu, phẩm màu tổng hợp, chất bảo quản Tác nhân sinh học Virus gây ung thư (HPV, HBV...) Đột biến gen Gen tiền ung thư hoặc gen ức chế khối u bị hỏng Yếu tố di truyền – môi trường Tiền sử gia đình, lối sống không lành mạnh c. Đặc điểm của tế bào ung thư  Phân chia không kiểm soát (không chịu điểm kiểm soát G₁, G₂, M).  Không thực hiện chức năng chuyên biệt.  Không chết theo chương trình (kháng apoptosis).  Có thể xâm lấn mô xung quanh và di căn qua máu, bạch huyết. d. Biện pháp phòng tránh Biện pháp Giải thích Lối sống lành mạnh Không hút thuốc, hạn chế rượu bia, ăn uống hợp lý Bảo vệ cơ thể khỏi tác nhân gây hại Tránh tiếp xúc hóa chất độc hại, dùng kem chống nắng Tiêm phòng HPV (ngừa ung thư cổ tử cung), HBV (gan) Tầm soát, khám sức khỏe định kỳ Phát hiện sớm ung thư để điều trị kịp thời Tập luyện thể dục đều đặn Tăng cường miễn dịch, giảm nguy cơ đột biến gen e. Điều trị ung thư