Title 2209. SKKN - VÍ DỤ THỰC TIỄN VẬT LÝ 7 - MẪU SƠN LA.pdf ✅

cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học”. Vì thế, để thực hiện tốt về mục tiêu đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục và Đào tạo theo Nghị quyết số 29-NQ/TW, chúng ta cần có nhận thức đúng về bản chất của sự đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực người học. Trong đó, năng lực giải quyết vấn đề là 1 trong 10 năng lực chung của học sinh được đề cập đến trong Chương trình giáo dục phổ thông mới. Mục tiêu chính của đổi mới giáo dục là tạo ra những con người đáp ứng được yêu cầu của xã hội. Vì vậy cần luyện tập cho học sinh biết phát hiện và giải quyết vấn đề trong học tập, trong cuộc sống và cả trong cộng đồng. Từ những năm 1960, giáo viên Việt Nam đã làm quen với thuật ngữ “dạy học nêu vấn đề”, nhưng cho đến nay vẫn chưa vận dụng thành thạo. Trước hết, cần tập cho học sinh khả năng phát hiện vấn đề từ một tình huống trong học tập hoặc thực tiễn. Đây là một khả năng có ý nghĩa rất quan trọng đối với mỗi người và không dễ dàng gì có được. Sự thành đạt của mỗi người không chỉ tùy thuộc vào năng lực phát hiện kịp thời những vấn đề nảy sinh trong thực tiễn mà còn phải biết giải quyết nó một cách hợp lí. Vì vậy, ngay từ khi còn ở ngồi trên ghế nhà trường, học sinh cần phải được luyện tập năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề. Vật lý là môn học thực nghiệm, kiến thức Vật lý được vận dụng rất nhiều trong thực tế cuộc sống, do đó thông qua ví dụ thực tiễn học sinh được mở rộng tri thức, rèn luyện khả năng tư duy, tính kiên nhẫn và vận dụng những kiến thức được học vào giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra. Tuy nhiên, chương trình dạy và học vật lý phổ thông hiện nay còn nặng về lí thuyết đã làm hạn chế khả năng tư duy và vận dụng sáng tạo của học sinh Việt Nam so với bạn bè quốc tế. Thực tế ở các trường phổ thông số lượng học sinh theo khối có môn vật lý giảm sút đi nhiều so với thời gian trước đây. Do vậy, việc xây dựng và sử dụng hệ thống ví dụ thực tiễn để phát triển năng lực giải quyết vấn đề của học sinh là cần thiết. Qua nhiều năm dạy học, tôi luôn mong muốn làm thế nào để học sinh của mình năng động sáng tạo hơn, hứng thú trong học tập, giờ học bớt căng thẳng, bớt áp lực, làm sao để các em có cảm giác “mỗi ngày đến trường là một ngày vui”, để rồi thông qua mỗi giờ học các em sẽ nhận được kĩ năng giải quyết một số vấn đề thực tế chứ không chỉ là những kiến thức khô khan.
Việc giải quyết những vấn đề thực tiễn giúp người học thấy được các biểu hiện của kiến thức trong thực tiễn, đồng thời tích lũy được kinh nghiệm về cách thức xây dựng kiến thức và vận dụng chúng phục vụ cho đời sống con người. Từ đó học sinh tiếp cận với thực tế, thực hành, huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm sẵn có và cảm xúc của cá nhân để tương tác trực tiếp với đối tượng học tập, giải quyết nhiệm vụ nhận thức, từ đó tích lũy những kinh nghiệm mới. Những kinh nghiệm mới này được chuyển hóa thành tri thức và kĩ năng mới, kinh nghiệm mới, hiểu biết mới, năng lực mới, thái độ và giá trị mới của người học. Với sự quan trọng của việc phát triển năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn cho học sinh, đồng thời để đảm đảm mục tiêu môn học và để mỗi giờ dạy môn vật lý sôi nổi, HS không còn cảm thấy căng thẳng mà rất háo hức mong đợi, học sinh trong lớp hoạt động tích cực và đồng đều, các em mạnh dạn trình bày ý kiến, nêu thắc mắc,... từ đó các em tự chiếm lĩnh kiến thức, ghi nhớ một cách bền vững, áp dụng kiến thức tốt hơn do đó mà kết quả học tập cũng được nâng cao, tôi mạnh dạn xây dựng đề tài “Sử dụng một số ví dụ trong thực tiễn để giảng dạy môn Khoa học tự nhiên 7 phân môn Vật lý”. 6.2. Nội dung của giải pháp đề nghị công nhận là sáng kiến: a) Mục đích của giải pháp Hình thành phát triển ở học sinh năng lực giải quyết vấn đề thực tiễn thông qua môn Khoa học tự nhiên 7 phân môn Vật lý, giúp học sinh nhận thức rõ vai trò của môn học trong thực tế để học sinh hứng thú trong mỗi giờ học. Đồng thời góp phần cùng các môn học, hoạt động giáo dục khác hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và năng lực chung. Phát triển được năng lực tư duy, năng lực tự học cũng như năng lực làm việc với tập thể của học sinh. Không những giúp cho kết quả học tập của học sinh được nâng cao trong quá trình học tập mà còn tạo ra các kĩ năng làm việc cho học sinh sau khi ra trường đi làm, phát triển bản thân trong tương lai. b) Tính mới của giải pháp: Cơ sở lý luận về ví dụ thực tiễn Ví dụ là điều được nêu ra nhằm minh họa, giải thích cho một lập luận, quan điểm,... nào đó để người đọc, người nghe,... dễ hiểu hơn. Thực tiễn về bản chất là toàn bộ những hoạt động có mục đích, mang tính xã hội và lịch sử của con người nhằm đem đến những thay đổi nhất định cho tự nhiên và xã hội. Dạy học vật lý gắn liền với thực tiễn là mong muốn của rất nhiều giáo viên vật lý bởi vật lý là môn khoa học thực nghiệm, gắn liền với cuộc sống con người.
Nếu học sinh thấy được sự gần gũi giữa kiến thức bộ môn với thực tế các em sẽ yêu thích phân môn vật lý hơn, hứng thú tìm hiểu khoa học, có thêm kĩ năng sống, ý thức bảo vệ môi trường tốt hơn và có năng lực vận dụng kiến thức tốt hơn. Vì việc đưa các kiến thức vật lý gắn liền với thực tiễn trong quá trình dạy học đem lại nhiều lợi ích như sau: - Học sinh tiếp nhận kiến thức đó một cách tự nhiên, nhớ kiến thức được lâu hơn, hiểu được tầm quan trọng của kiến thức trong thực tiễn, từ đó tăng hứng thú học tập và tìm hiểu kiến thức. - Kích thích học sinh tìm hiểu, giải thích các hiện tượng thực tiễn đời sống, đặt các giả thuyết và nghiên cứu. - Có kiến thức thực tiễn sẽ thúc đẩy việc gắn kiến thức lý thuyết và thực hành trong nhà trường với thực tiễn đời sống, đẩy mạnh thực hiện dạy học theo phương châm “ học đi đôi với hành”. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên việc gắn bài học với các nội dung có liên quan tới thực tiễn còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Nhiều kiến thức vật lý còn rất xa vời thực tiễn cuộc sống và sản xuất, quá chú trọng đến các tính toán phức tạp. Để phần nào đáp ứng được nhu cầu đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập môn vật lý theo hướng gắn với thực tiễn nên trong đề tài tôi tuyển chọn và xây dựng thêm một số kiến thức lý thuyết và ví dụ thực tiễn, đồng thời đưa chúng vào trong dạy học với phương pháp phù hợp nhằm góp phần nâng cao hứng thú học tập cho học sinh Trung học cơ sở. Cơ sở lý luận về năng lực giải quyết vấn đề Năng lực giải quyết vấn đề là tổ hợp các năng lực thể hiện ở các kĩ năng (thao tác tác duy và hoạt động) trong hoạt động học tập nhằm giải quyết có hiệu quả những nhiệm vụ của bài toán. Năng lực giải quyết vấn đề là khả năng của một cá nhân hiểu và giải quyết tình huống vấn đề khi mà giải pháp giải quyết chưa rõ ràng. Nó bao gồm sự sẵn sàng tham gia vào giải quyết tình huống vấn đề đó – thể hiện tiềm năng là công dân tích cực và xây dựng (Định nghĩa trong đánh giá PISA, 2012). Ý nghĩa của việc hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề: - Sự hình thành và phát triển năng lực giải quyết vấn đề giúp học sinh hiểu và nắm chắc nội dung cơ bản của bài học. Từ đó học sinh có thể mở rộng và nâng cao những kiến thức xã hội của mình.