Title CHUYÊN ĐỀ 3. OXYGEN – KHÔNG KHÍ (File GV).pdf ✅

CHUYÊN ĐỀ 3. OXYGEN – KHÔNG KHÍ KIẾN THỨC CẦN NHỚ I. Oxygen 1. Tính chất vật lí của oxygen - Ở điều kiện thường, oxygen là chất khí, không màu, không mùi, không vị, ít tan trong nước và nặng hơn không khí. - Oxygen hóa lỏng ở - 183oC, hóa rắn ở -218 oC. Ở thể lỏng và rắn oxygen có màu xanh nhạt. 2. Tầm quan trọng của oxygen ♦ Oxygen cần cho sự sống của sinh vật trên Trái Đất - Oxygen có ở khắp mọi nơi trên trái đất: Oxygen trong không khí Oxygen trong nước Oxygen trong đất tơi xốp - Oxygen là thành phần quan trọng nhất đối với hoạt động hô hấp của con người, động vật và thực vật Nhờ có oxygen mà sự sống của các sinh vật trên Trái Đất mới có thể được duy trì. ♦ Oxygen với sự cháy và quá trình đốt nhiên liệu - Khí oxygen cần cho quá trình đốt cháy nhiên liệu như củi, than đá, dầu mỏ, ... để phục vụ cuộc sống như thắp sáng, làm chín thức ăn, hoạt động máy móc, phương tiện giao thông, ... Oxygen duy trì sự sống và sự cháy. Điều kiện phát sinh sự cháy Biện pháp dập tắt sự cháy Chất chữa cháy Có đủ 3 yếu tố: (1) Chất cháy (nhiên liệu) (2) Oxygen (3) Nguồn nhiệt Làm mất một trong ba yếu tố như: - Hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ cháy. - Cách li chất cháy với khí oxygen. - Bình cứu hỏa. - Nước, cát.  
KIẾN THỨC CẦN NHỚ II. Không khí 1. Thành phần không khí ♦ Không khí là hỗn hợp khí có thành phần xác định với tỉ lệ gần đúng về thể tích: 21% oxygen, 78% nitrogen (nitơ), còn lại 1% là carbon dioxide, hơi nước và một số khí khác. ♦ Thí nghiệm xác định phần trăm thể tích oxygen trong không khí: 2. Vai trò của không khí - Mỗi thành phần trong không khí có vai trò nhất định đối với tự nhiên: Oxygen cần cho sự hô hấp Carbon dioxide cần cho sự quang hợp Nitrogen cung cấp một phần dưỡng chất cho thực vật Hơi nước góp phần ổn định nhiệt độ Trái Đất, sinh ra mây, mưa 3. Sự ô nhiễm không khí ♦ Khái niệm - Ô nhiễm không khí là sự thay đổi thành phần của không khí do khói, bụi, hơi hoặc các khí lạ. - Biểu hiện: Xuất hiện mùi khó chịu, giảm tầm nhìn, xuất hiện sương mù ban ngày, mưa acid, ... ♦ Nguyên nhân và hậu quả Nguyên nhân Hậu quả - Tự nhiên: Núi lửa, cháy rừng, ... - Con người: Rác thải, khí thải sinh hoạt, giao thông, hoạt động sản xuất, ... - Chất gây ô nhiễm: carbon monoxide, carbon dioxide, sulfur dioxide, nitrogen dioxide, ... - Gây ra các bệnh đặc biệt về hô hấp. - Gây biến đổi khí hậu và các hiện tượng như mưa acid, hiệu ứng nhà kính, sương mù quang hóa, suy giảm tầng ozone, ... ảnh hưởng nghiệm trọng đến tự nhiên và con người. ♦ Bảo vệ môi trường không khí Tăng cường sử dụng năng lượng sạch Sử dụng năng lượng hợp lí, tiết kiệm Xử lí khí thải, chất thải độc hại Bảo vệ và trông cây xanh
❖ BÀI TẬP TỰ LUẬN ♦ VÍ DỤ MINH HỌA Câu 1. [KNTT - SBT] (a) Ở nhiệt độ phòng, oxygen tồn tại ở thể nào? (b) Nhiệt độ lạnh nhất trên Trái Đất từng ghi lại được là -89 oC. Khi đó oxygen ở thể khí, lỏng hay rắn? Hướng dẫn giải (a) Ở nhiệt độ phòng, oxygen tồn tại ở thể khí. (b) Vì oxygen hóa lỏng ở -183 oC nên ở nhiệt độ -89 oC oxygen vẫn tồn tại ở thể khí. Câu 2. [KNTT - SBT] Em biết rằng oxygen có ở mọi nơi trên Trái Đất. (a) Em có nhìn thấy khí oxygen không? Vì sao? (b) Cá và nhiều sinh vật sống được trong nước. Em hãy giải thích vì sao? Hướng dẫn giải (a) Chúng ta không nhìn thấy khí oxygen vì khí oxygen không màu. (b) Cá và nhiều sinh vật sống được trong nước vì oxygen có tan trong nước giúp cá và sinh vật sống dưới nước có thể hô hấp và duy trì sự sống. Câu 3. [KNTT - SBT] Nung potassium permanganate (KMnO4) trong ống nghiệm (hình dưới), phản ứng sinh ra khí oxygen (O2). Khí được dẫn vào một ống nghiệm chứa đầy nước. Khí oxygen đẩy nước ra khỏi ống nghiệm. (a) Khí thu được trong ống nghiệm có màu gì? (b) Khi nào thì biết được ống nghiệm thu khí oxygen đã chứa đầy khí? Hướng dẫn giải (a) Khí thu được là oxygen không màu. (b) Khi nước bị đẩy hết ra khỏi ống nghiệm là ống đã đầy khí oxygen. Câu 4. [CTST - SBT] Một lần, bạn An vào viện thăm ông ngoại đang phải cấp cứu. Khi vào viện, An thấy trên mũi ông đang phải đeo chiếc mặt nạ dưỡng khí. Mặt nạ đó được kết nối với một bình được làm bằng thép rất chắc chắn. Bạn An thắc mắc rằng: (a) Bình bằng thép kia có phải chứa khí oxygen không? (b) Nếu là oxygen thì tại sao trong không khí đã có oxygen rồi tại sao phải dùng thêm bình khí oxygen? Em hãy giải đáp thắc mắc giúp bạn An.
Hướng dẫn giải (a) Bình bằng thép là bình chứa oxygen. Người ta đang cho ông ngoại của An thở oxygen. (b) Trong không khí có oxygen nhưng hàm lượng oxygen thấp, cơ quan hô hấp của người bệnh lại hoạt động yếu nên oxygen trong không khí không đáp ứng đủ nhu cầu của người bệnh. Oxygen trong bình là oxygen có hàm lượng cao (gần 100%), đảm bảo cho người bệnh vẫn có đủ oxy cho tế bào mặc dù hô hấp yếu. Câu 5. [CTST - SBT] Chiều thứ 7, bạn Minh tiến hành một thí nghiệm tại nhà như sau: Bạn bắt 2 con châu chấu có kích cỡ bằng nhau cho vào 2 bình thủy tinh. Đậy kín bình 1 bằng nút cao su, còn bình 2 bọc lại bằng một miếng vải màn rồi để vậy qua đêm. Sáng hôm sau thức dậy, bạn thấy con châu chấu ở bình 1 bị chết, con ở bình 2 vẫn còn sống và bạn thả nó ra. (a) Theo em, không khí từ bên ngoài có thể vào được bình nào? (b) Tại sao con châu chấu ở bình 1 chết còn bình 2 lại sống (c) Từ kết quả ở thí nghiệm ta có thể kết luận điều gì? Hướng dẫn giải (a) Không khí từ ngoài chỉ có thể vào bình 2 vì bình 1 đã được đậy kín bởi nút cao su. (b) Châu chấu ở bình 1 chết sau khi sử dụng hết oxygen trong bình, còn châu chấu ở bình 2 vẫn sống vì oxygen ở ngoài vẫn có thể tràn vào bình được. (c) Kết luận: Oxygen là chất duy trì sự sống. Câu 6. Giải thích tại sao: (a) Khi tắt đèn cồn người ta đậy nắp lại. (b) Khi nhốt một con dế mèn vào một lọ nhỏ rồi đậy nút kín sau một thời gian con dế mèn sẽ chết dù đủ thức ăn. (c) Người ta phải bơm sục không khí vào các bể nuôi cá cảnh hoặc các chậu, bể chứa cá sống ở các cửa hàng bán cá. (d) Người và động vật trong quá trình hô hấp hấp thụ oxygen, thở ra carbon dioxide như vậy lượng oxygen phải mất dần nhưng thực tế hàng nghìn năm nay tỉ lệ thể tích oxygen trong không khí luôn xấp xỉ bằng 21%. Hướng dẫn giải (a) Khi tắt đèn cồn người ta đậy nắp lại vì khi đậy nắp oxygen trong lọ sẽ bị giảm dần rồi hết, lúc đó ngọn lửa sẽ bị tắt. (b) Khi nhốt một con dế mèn vào một cái lọ nhỏ rồi đậy nút kín, sau một thời gian con vật sẽ chết dù có đủ thức ăn vì trong quá trình hô hấp của chúng cần oxygen cho quá trình trao đổi chất (quá trình này góp phần vào sự sinh tồn của người và động vật), khi ta đậy nút kín tức có nghĩa là sau một thời gian trong lọ sẽ hết khí oxygen để duy trì sự sống. Do đó con vật sẽ chết. (c) Người ta phải bơm sục không khí vào các bể nuôi cá cảnh hoặc chậu bể chứa cá sống ở các cửa hàng bán cá vì cá cũng như bao loài động vật khác cần oxygen cho quá trình hô hấp, mà oxygen ít tan trong nước nên trong bể cá thường thiếu oxygen. Do đó cần phải cung cấp thêm oxygen cho cá bằng cách sục khí vào bể. (d) Nhiên liệu trong quá trình đốt cháy cũng cần oxygen và thải ra carbon dioxide, nhưng lượng oxygen không mất dần do sự quang hợp của cây xanh đã hấp thụ khí CO2 và tạo ra lượng khí oxygen rất lớn. Do đó tỉ lệ oxygen trong không khí (tính theo thể tích) luôn luôn xấp xỉ bằng 21%. Câu 7. [CTST - SBT] Cho biểu đồ về một số hoạt động tiêu thụ khí oxygen như hình dưới đây: