Content text 31. Regulación acido básica
403 U N I D A D V © 2021. Elsevier España, S.L.U. Reservados todos los derechos La rguaó qubr róg (H + ) ar, rta ra, a a rguaó tr ur. Pr j, ara aazar a ta, b tr u qu- br tr a gtó a ruó H + y u aó ta rga. Y, ta u tr , rñ ña ua uó uata a rgua- ó a aó H + rga. Pr tr r- a traó H + íqu trauar a u á qu a aó t r rñ. Mút a artguaó abáa a agr, a éua y u tabé a ara att a tra ra H + tat íqu trauar trauar. E t aítu ra a qu rgua a traó H + , u éa a tr a ró ra H + y abró ra, ru- ó y ró barbat (HCO3 – ), u t av ta tr abá tt íqu rgá. LA CONCENTRACIÓN DE ION HIDRÓGENO ESTÁ REGULADA DE UNA FORMA PRECISA C a traó H + uy a tta zát rga, a qu té rguaa r- a ra. D t , ab a traó H + atra a ta a éua y a u rga. S ara a tr , a traó H + íqu rgá at rat u v baj. Pr j, a traó íqu trauar(142 Eq/) u 3,5 vurr a a traó ra H + , uya ra a 0,00004 Eq/. Otr guat rtat, qu a vara ra a traó H + íqu trauar ua éa raó a vara ra qu u rtara traó (Na+ ). Prtat, a ró qu tá rgua H + ubraya u rtaa a ttau uar. ÁCIDOS Y BASES: DEFINICIÓN Y SIGNIFICADO U róg u rtó br bra u át róg. La éua qu t át róg qu u brar róg ua uó rb br áds. U j á- rír (HC), qu za agua ara rar róg (H + ) rur (C– ). Aá, á arbó (H2CO3 ) za agua y ra H + barbat (HCO3 – ). Ua base u ua éua qu u atar u H + . Pr j, barbat, HCO3 – , ua ba ya qu u atar u H + ara rar H2CO3 . Aá, HPO4 = ua ba ya qu u atar u H + ara rar H2PO4 – . La rtía rga tabé ua ba ya qu agu aá qu a ra t arga gatva ta qu ata át H + . La rtía hemgbna rtrt y a rtía tra éua utra tr a ba á rtat rga. L tér base y áa u uar ó. U áa ua éua raa r a baó u á ta aa ( , ta y t) u uy bá r (OH – ). La ró báa ta éua raa ráat H + trayé a uó y, r tat, ba tía. Pr raz ar, tér aass rr a ua traó va H + íqu rgá, - traó a u aó va, tuaó qu rb br adss. Ácidos y bases fuertes y débiles. U á urt, HC, a ráat y bra gra ata H + a a uó. L á éb, H2CO3 , t ta a ar u y, r tat, bra H + urza. Ua ba urt a qu raa ra ráa y tt H + y, r tat, a raz ua uó. U j tí OH – , qu raa H + ara rar agua (H2O). Ua ba éb tía HCO3 – ya qu u a H + ra u á éb qu a OH – . La ayría á y ba íqu trau- ar qu trv a rguaó abáa ra éb. L á rtat qu rá á arbó (H2CO3 ) y a ba HCO3 – . Concentración de H + y pH normales en los líquidos corporales y cambios que se producen en la acidosis y la alcalosis. La traó H + a agr at rat tr uít uy tr, arr u var ra 0,00004 Eq/ (40 Eq/). La vara ra u 3 a 5 Eq/, r tra, a traó H + u varar C A P Í T U L O 3 1 Reguacón acdobásca
UNIDAD V Los líquidos corporales y los riñones 404 ta 10 Eq/ a ra ta ata 160 Eq/, qu tr a urt. C a traó H + baja y t úr ta quñ ó ajar, abtua rar ta traó aa garíta utza ua H. E H tá raa a traó ra H + at a gut órua (a traó H + [H + ] ra equvaentes r tr): pH og 1 [H ] = = og[H ] + + Pr j, a [H + ] ra 40 Eq/, r, 0,00000004 Eq/. Pr tat, H ra : pH og[0,00000004] pH 7,4 = − = E ta órua u vr ó H vra- t rra a a traó H + ; r tat, u H baj rr a ua traó ata H + y u H at rr a ua traó baja H + E H ra a agr artra 7,4, tra qu H a agr va y íqu trta arr 7,35 b a a ayr ata ó ar- b (CO2 ) braa r tj ara rar H2CO3 t íqu (tabla 31-1). C H ra a agr artra 7,4, ra qu ua ra t adema ua H gatvat rr a t var y qu t aaema ua H urr a 7,4. E ít rr H qu a va b ua uata ra arr 6,8, y ít urr arr 8. E H trauar u r ag rr a aa rqu tab a éua ru á, br t H2CO3 . Sgú t éua, H íqu trauar a tr 6 y 7,4. La a y a aa rrgaó tj u ar ugar a ua auuaó á y rur H trauar. L tér adss y aass rb r qu u a aa y aaa, rtvat. E H a ra u ar tr 4,5 y 8 ta abá íqu trauar. C vrá á aat, rñ ña ua uó ua- ta a rró a aaía a traó H + íqu trauar, rta á ba rr varab. U j tr u íqu rgá á HC rta tóag r a éua xíntas (paretaes) a ua tóag, ta aítu 65. La traó H + ta éua u 4 v ayr qu a agr, u H 0,8. E rt t aítu rá a rguaó a traó H + íqu trauar. DEFENSAS FRENTE A LOS CAMBIOS EN LA CONCENTRACIÓN DE H + : AMORTIGUADORES, PULMONES Y RIÑONES Et tr ta rar qu rgua a traó H + íqu rgá: 1) sstemas de amrtgua- ón adbáss químs de s íquds rgáns, qu ba ra ata u á ua ba ara vtar ab v a traó H + ; 2) entr respratr, qu rgua a aó CO2 (y rtat, H2CO3 ) íqu trauar, y 3) rñnes, qu u rtar ua ra tat áa aaa, qu rt razara traó H + íqu trauar a a aa. Cua ru u ab a traó H + , sstemas amrtguadres íqu rgá raa u a u gu ara trarrtar a va. L ta artguar a aña H + a rga, qu ta a atraar ata qu u rtabr qubr. La gua ía a, aparat respratr, atúa ut, a CO2 y, r tat, H2CO3 rga. Eta rra ía a qu a - traó H + ab aa ata qu za a uar a trra ía a ruta á ta, r, rñnes, qu u ar á ba. Auqu a ruta ra ratvat ta araó a tra a, ya qu rqur u trva ra a var ía, ra ta rguar abá á tt. AMORTIGUACIÓN DE H + EN LOS LÍQUIDOS CORPORALES U artguar uaqur utaa aaz ur ara rvrb a H + . La ra gra a raó artguaó : Amortguador H ←→H amortguador + E t j, u H + br ba art- guar ara rar u á éb (H artguar) qu u rar ua éua aa vvr a ar artguar y H + . Cua auta a - traó H + , a raó aza aa a ra, y u á H + a artguar, r qu t út té b. Pr trar, ua a traó H + uy, a raó vía aa a zqura y bra H + artguar. D ta ra za ab a traó H + La rtaa artguar íqu rgá- ata a a vta ra a baja traó H + rt íqu rgá y a ata ratvat Tabla 31-1 pH y concentración de H + en los líquidos corporales Concentración de H + (mEq/l) pH Líquido extracelular • Sangre arterial • 4 × 10 –5 • 7,4 • Sangre venosa • 4,5 × 10 –5 • 7,35 • Líquido intersticial • 4,5 × 10 –5 • 7,35 Líquido intracelular 1 × 10 –3 a 4 × 10 –5 6-7,4 Orina 3 × 10 –2 a 1 × 10 –5 4,5-8 HCl gástrico 160 0,8
Capítulo 31 Regulación acidobásica 405 U N I D A D V © Elsevier. Fotocopiar sin autorización es un delito. gra á qu rga ru aa ía. Caa ía gr ru a travé tab u 80 Eq H + , tra qu u traó íqu rgá rat ta u 0,00004 Eq/. S t ta artguaó, a ruó y a gtó ara á rvaría ab ta a - traó H + íqu rgá. Quzá a jr ra ar a aó ar- tguar abá a a travé ta uattat- vat á rtat íqu trauar, ta artguar barbat. SISTEMA AMORTIGUADOR DEL BICARBONATO E ta artguar barbat t ua uó aua t: 1) u á éb, H2CO3 , y 2) ua a barbat, r j, barbat (NaHCO3 ). E H2CO3 ra rga at a raó CO2 H2O: CO2 H2O H CO Anhdrasa carbónca ←→ 2 3 Eta raó ta, y ra ata H2CO3 uy quña a qu tga ugar ra a za anhdrasa arbóna. Eta za at abuat a ar avé uar, bra CO2 ; tabé utra a éua ta túbu ra, CO2 raa H2O ara rar H2CO3 E H2CO3 za ébt ara rar quña ata H + y HCO3 H2CO3 ←H + HCO3 + − E gu t ta, a a barbat, utra rat ra NaHCO3 íqu trauar. E NaHCO3 za a r t, ra- HCO3 y Na+ , gu: NaHCO3 ←→Na + HCO3 + − S ra t ta, bt: CO H O H CO H HCO Na 2 2 ←→ 2 3 ←→ + 3 + + − + Graa a a éb aó H2CO3 , a traó H + trararat quña. Cua aña u á urt HC a a uó artguara barbat, HCO3 artgua H + bra á (HC → H + + C ): ↑ H + HCO3 → H2CO3 → CO2 + H2O + − C ruta ra á H2CO3 , gut aut a ruó CO2 y H2O. Pu br- var qu, at ta ra, H + rt á urt HC u a HCO3 ara rar u á uy éb, H2CO3 , qu, a u vz, ra CO2 y H2O. E CO2 tua a rraó, qu a CO2 íqu trauar. Cua a a uó artguara barbat aña ua ba urt ró (NaOH), a ra qu ru uta: NaOH+ H2CO3 → NaHCO3 + H2O E t a, OH rt NaOH ba H2CO3 ara rar á HCO3 . Aí, a ba éb NaHCO3 uttuy a a ba urt NaOH. A t uy a traó H2CO3 (rqu raa NaOH), qu avr a baó CO2 H2O ara uttur a H2CO3 CO H O H CO NaOH HCO Na 2 2 H 2 3 3 + → + → Pr tat, ruta t ua ta a a - uó a tra aguía CO2 , r a uó CO2 a agr b a rraó y uy a aó CO2 . La vaó a - traó HCO3 a agr a auta u ró ra. Dinámica cuantitativa del sistema amortiguador del bicarbonato T á, u H2CO3 , tá za rta a. D ut vta qubr aa, a tra H + y HCO3 rra a a traó H2CO3 H2CO3 ←→H + HCO3 + − Para uaqur á, a traó á raó u a v a r a nstante de dsaón K’: K H HCO H CO 3 2 3 ′ = × + − (1) Eta uaó a qu, ua uó H2CO3 , a ata H + br gua a: H K H CO HCO 2 3 3 = ′ × + (2) La traó H2CO3 a u r a uó rqu a ráat CO2 y H2O H + y HCO3 . Pr CO2 ut a agr rtat rra a a ata H2CO3 a. Pr tat, a uaó 2 u rbr tabé a gut ra: H K CO HCO 2 3 = × + − (3) La tat aó (K) a uaó 3 arr 1/400 a tat (K’) a uaó 2 rqu a rraa tr H2CO3 y CO2 1 a 400. La uaó 3 rb tér ata tta CO2 ut a uó. S barg, a ayr art abratr í a tó CO2 a agr (Pco2 ) á qu a ata ra CO2 . Pr rtu-
UNIDAD V Los líquidos corporales y los riñones 406 a, a ata CO2 a agr ua uó a Pco2 uta r t uba CO2 ; óga, t uba CO2 0,03 /Hg a a tratura rra. E ga qu a agr t 0,03 H2CO3 r aa Hg Pco2 . Pr tat, a uaó 3 u rbr : H K (0,03 P ) HCO CO2 3 = × + × (4) Ecuación de Henderson-Hasselbalch. C ya a - a, atubra a rar a traó H + ua H ugar trara. Rur qu H = –g H + La tat aó (K) u rar ra ar: pK = −ogK Pr tat, rar a traó H + a uaó 4 ua H ta gart gatv a uaó, qu a ugar a: ogH og pK og (0,03 P ) HCO CO2 3 − = − − + × (5) Lug: pH pK og 0,03 P ) HCO CO2 3 = − ( × (6) E ugar trabajar u gart gatv, ut- zar a y gart ara abar g gart vrtr urar y ar út tér a uaó ara btr: pH pK og HCO 0,03 PCO ) 3 2 = ( × (7) E a ta artguar barbat, a K 6,1, r qu a uaó 7 quaría: pH 6,1 og HCO 0,03 PCO ) 3 2 = ( × (8) La uaó 8 a uaó Hr-Haba, a qu u auar H ua uó a traó ar HCO3 y a Pco2 D a uaó Hr-Haba u qu u aut a traó HCO3 va H, qu vía qubr abá aa a aa. U aut a Pco2 a qu H uya, qu vía qubr abá aa a a. La uaó Hr-Haba, aá - r trat a rguaó H ra y qubr abá íqu trauar, rra raó br tr óg a ó á y ba íqu trauar. C - rá á aat, a nentraón de HCO3 está reguada undamentamente pr s rñnes, mentras que a Pco2 de íqud extraeuar a ntra a reuena respratra. A autar a rua rratra, u a CO2 aa, tra qu a ur a rua rratra va a Pco2 . La ta abáa óga ra ua urz ra u y rñ, y ua u a tr raaa ru tratr qubr abá, ua atraó a traó HCO3 a Pco2 , íqu trauar. Cua a atra qubr abá b a u ab rar a traó HCO3 íqu trauar, rb br tratr abá metabós. Pr tat, a a uara a ua uó rara a traó HCO3 a adss metabóa, tra qu a aa auaa r u aut rar a traó HCO3 rb br aass metabóa. La a uara a u aut a Pco2 aa adss respratra y a aa- uara a ua uó a Pco2 a aass respratra. Curva de titulación del sistema amortiguador del bicarbo- nato. La igura 31-1 utra ab H íqu trauar ua é atra a raó tr HCO3 y CO2 . Cua a tra ab t gua, a ró a ra a uaó 8 ata u var g 1, qu gua a 0. Pr tat, ua t ta artguar gua, H a uó qu a K (6,1) ta artguar barbat. Cua aña ua ba a ta, art CO2 vrt HCO3 , qu auta a raó tr HCO3 y CO2 y H, u a uaó H- r-Haba. Cua aña u á, artgua r HCO3 , qu a u vz vrt CO2 ut, qu ru a raó tr HCO3 y CO2 , y uy H íqu trauar. La potencia amortiguadora está determinada por la can- tidad y las concentraciones relativas de los componentes del amortiguador. D a urva ttuaó a igura 31-1 u var ut. E rr ugar, H ta gua a a K ua t (HCO3 y CO2 ) - ttuy 50% a traó tta ta artgua- r. E gu ugar, ta artguar aaza u ayr aa a art tra a urva, H a gua a a K ta. Et ó ga qu ab H b a uaqur ata á ba qu añaa a Figura 31-1. Curva de ttuacón de sstema de amortguacón de bcarbonato que muestra e pH de íqudo extraceuar cuando se ateran os porcentajes de amortguador en forma de HCO3 – y CO2 (o H2CO3).
Capítulo 31 Regulación acidobásica 407 U N I D A D V © Elsevier. Fotocopiar sin autorización es un delito. SISTEMA AMORTIGUADOR DEL FOSFATO Auqu ta artguar at rtat artguar íqu trauar, trv atva- t a artguaó íqu túbu ra y íqu trauar. L t ra ta artguar at H2PO4 y HPO4 = . Cua aña a ua za ta utaa u á urt HC, a ba HPO4 = ata róg y vrt H2PO4 : HC Na HPO NaH PO NaC + 2 4 → 2 4 + E ruta ta raó qu á urt, HC, uttu r ua ata aa u á éb, NaH2PO4 , qu za a uó H. Cua ua ba urt NaOH aña a ta artguar, H2PO4 artgua gru OH ara rar ata aa HPO4 = + H2O: NaOH+ NaH2 PO4 → Na2HPO4 + H2O E t a, ua ba éb, NaH2PO4 , uttuy a tra urt, NaOH, qu a qu aut H a gr. Eta artguar at t ua K 6,8, qu tá j H ra íqu rgá, qu 7,4, rt qu ta r ra u ta artguaó áa. S barg, u traó íqu trauar baja, u 8% a traó artguar barbat. Prtat, a ta ar- tguaó tta ta at íqu trauar uy rr a a ta barbat. E trat u uó uara artgua- r trauar, e amrtguadr de sat es espeamente mprtante en s íquds tubuares de s rñnes r raz: 1) at u trar u túbu, rta a ta artguaó ta at, y 2) H íqu tubuar u r ra- bt r qu íqu trauar, qu ara á aú árg raó artguar a a K (6,8) ta. E sstema amrtguadr de sat es tambén mpr- tante para a amrtguaón de s íquds ntraeuares, rqu a traó at t íqu uy urr a a qu t íqu trauar. A- á, H íqu trauar r qu íqu trauar y, r tat, u tar á ró a a K ta artguar at qu íqu trauar. LAS PROTEÍNAS SON AMORTIGUADORES INTRACELULARES IMPORTANTES La rtía u artguar á r- tat rga graa a u vaa tra, br t trr a éua. E H a éua, auqu grat rr a íqu trauar, ur ab araat rró a ab H íqu trauar. La braa uar rt ua rta uó H + y HCO3 , auqu, av a rá qubr qu aaza rtrt, t ta vara ra ara qubrar íqu trauar. Pr CO2 u ráat a travé ta a braa uar. Esta dusón de s eements de sstema amrtguadr de barbnat prdue ambs en e pH de íqud ntraeuar que sguen a s ambs de pH extraeuar. Pr ta razó, ta artguar trr a éua ayua a vtar ab H íqu trauar, auqu u aar vara ra ata qu gra u aa áa. E rtrt, a gba (Hb) atúa u artguar rtat: H Hb HHb Arr 60-70% a artguaó quía tta íqu rgá ru trr a éu- a y u ayr art ta artguaó a rtía trauar. S barg, av a rtrt, H + y HCO3 uv uy tat a travé a braa uar, qu rat rtraa vara ra t qu a rtía tra- uar aaza u áa aaa artguaó a aaía abáa trauar. ta rá tat r uat á ró a a K - ta utr H. Eta artguargu razabt az urat 1 ua H a aa a a K, qu ara ta artguar barbat abara u H arr 5,1 a 7,1 ua. Má aá t ít, a ta artguaó uy ráat. Y ua t CO2 a vrt HCO3– ua t HCO3– a trara CO2 , ta r ta u ta artguaó. La traó abuta artguar tabé u atrrtat ara trara ta artgua- ó u ta. Cua a tra art- guar baja, a aó quña ata á ba a a uó rva ab rtat H. El sistema amortiguador del bicarbonato es el amortiguador extracelular más importante. D a urva ttuaó a igura 31-1 raría qu ta artguar barbat a tt, r raz. E rr ugar, H íqu trauar arr 7,4, tra qu a K ta artguar barbat 6,1, qu ga qu a ata HCO3– ta ua 20 v ayr qu a CO2 . Pr t tv, ta ra a art a urva artguaó a qu a t araa y a ta artguaó aa. E gu ugar, a tra t ta barbat, CO2 y HCO3– , gra. A ar ta aratríta, ta barbat artguar trauar á tt rga. Eta araja aart b, br t, a qu t ta artguar, HCO3– y CO2 , utra rgua, rtvat, r rñ y u, rá á aat. A ua ta rguaó, H íqu trauar tá t a u trt tr qu a rr ratva aó y aó HCO3– r rñ y a - aó CO2 r u.