Title CHỦ ĐỀ 3. MỘT SỐ HỢP CHẤT CỦA NITROGEN VỚI OXYGEN (File HS).doc ✅

CHỦ ĐỀ 3. MỘT SỐ HỢP CHẤT CỦA NITROGEN VỚI OXYGEN (File HS) CHỦ ĐỀ 3: MỘT SỐ HỢP CHẤT CỦA NITROGEN VỚI OXYGEN 23 A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT 23 B. HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA 2025 26 Phần 1. Câu hỏi trắc nghiệm nhiều phương án lựa chọn (chọn 1 đáp án) 26 Mức 1: nhận biết 26 Mức 2: thông hiểu 29 Mức 3: vận dụng 30 Phần 2: bài tập trắc nghiệm đúng sai 30 Phần 3: bài tập trắc nghiệm trả lời ngắn 34 Mức 2: thông hiểu 34 Mức 3: vận dụng 34
CHỦ ĐỀ 3: MỘT SỐ HỢP CHẤT CỦA NITROGEN VỚI OXYGEN A. HỆ THỐNG LÝ THUYẾT I-CÁC OXIDE CỦA NITROGEN 1.Công thức, tên gọi - Kí hiệu: NO x (là hợp chất gây ô nhiễm không khí điển hình) - Gồm N 2 O, NO, NO 2 , N 2 O 4 Oxide N 2 O NO NO 2 N 2 O 4 Tên gọi Dinitrogen oxide Nitrogen monoxide Nitrogen dioxide Dinitrogen tetroxide 2.Ngồn gốc phát sinh NO x trong không khí -Trong tự nhiên: NO x sinh ra do sự phun trào núi lửa, cháy rừng, mưa dông có sấm sét, phân hủy hợp chất hữu cơ -Ngoài ra do các hoạt động của con người như: hoạt động giao thông vận tải, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, nhà máy điện và trong đời sống Loại NO x NO x nhiệt (theral-NO x ) NO x nhiên liệu (fuel-NO x ) NO x tức thời (prompt- NO x ) Nguyên nhân tạo thành Nhiệt độ rất cao (trên 3000 0 C) hoặc tia lửa điện làm nitrogen trong không khí bị oxi hóa N 2 + O 2 ⇌ 2NO Nitrogen trong nhiên liệu hoặc sinh khối (vật chất hữu cơ có nguồn gốc sinh vật) kết hợp với oxygen trong không khí Nitrogen trong không khí tác dụng với các gốc tự do ( là nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử có electron tự do , chưa ghép đôi), gốc hydrocacbon, gốc hydroxyl *NO x là một trong các nguyên nhân gây mưa acid, sương mùa quang hóa, hiệu ứng nhà kính, thủng tầng ozone và hiện tượng phú dưỡng , làm ô nhiễm môi trường 3. Mưa acid -Nước mưa thường có pH=5,6 . Khi nước mưa có pH< 5,6 gọi là hiện tượng mưa acid. + Tác nhân: do SO 2 và NO x phát thải chủ yếu do các hoạt động công nghiệp, nhiệt điện, giao thông , khai thác và chế diến dầu mỏ. + Quá trình tạo acid : với sự xúc tác của ion kim loại trong khói bụi, khí SO 2 và NO x bị oxi hóa bởi oxygen , ozone, hydrogen peroxide, gốc tự do…rồi hòa tan vào nước tạo thành sulfuric acid và nitric acid. xuùctaùc 22224 xuùctaùc 2223 2SO+O+2HO2HSO 4NO+O+2HO4HNO      Các giọt acid li ti tạo thành theo mưa rơi xuống bề mặt Trái Đất + Tác hại: Mưa acid gây tác hại xấu với môi trường và con người. Mưa acid ăn mòn công trình xây dựng, kiến trúc bằng đá ….
Tác hại mưa acid II. NITRIC ACID 1.Cấu tạo Nitric acid (HNO 3 ) có công thức : Công thức Lewis Công thức cấu tạo Mô hình phân tử dạng rỗng Đặc điểm cấu tạo : - Số oxi hóa của N là +5 - Liên kết O-H phân cực mạnh về phía oxygen. - Liên kết N → O là liên kết cho nhận 2.Tính chất vật lí - Nitric acid tinh khiết là chất lỏng,không màu, có khối lượng riêng D=1,53 g/mL - Nitric acid nóng chảy ở -42 o C và sôi ở 83 0 C. - Nitric acid bốc khối mạnh trong không khí ẩm và tan vô hạn trong nước 3.Tính chất hóa học Nitric acid là một acid rất mạnh và có tính oxi hóa rất mạnh a)Tính acid - Nitric acid có khả năng cho proton , thể hiện tính chất của một acid Bronsted-Lowry + Làm quỳ tím hóa đỏ + Tác dụng oxide base, base , muối CuO + 2HNO 3  Cu(NO 3 ) 2 + H 2 O NaOH + HNO 3  NaNO 3 + H 2 O BaCO 3 + 2HNO 3  Ba(NO 3 ) 2 +CO 2 +H 2 O -Trong công nghiệp , nitric acid được sử dụng để sản xuất phân bón giàu dinh dưỡng : ammonium nitrate, calcium nitrate NH 3 + HNO 3  NH 4 NO 3 CaCO 3 + 2HNO 3  Ca(NO 3 ) 2 +CO 2 +H 2 O b)Tính oxi hóa : Nitric acid có tính oxi hóa rất mạnh do chứa nguyên tử N có số oxi hóa cao nhất (+5) →HNO 3 có khả năng nhận electron. Do có tính oxi hóa mạnh => nitric acid thường được sử dụng để phá mẫu quặng trong việc nghiên cứu, xác định hàm lượng kim loại có trong quặng. 4.Ứng dụng:
- Sản xuất phân đạm. - Sản xuất thuốc nổ: Trinitrotoluene (TNT), nitroglycerin và thuốc súng không khói: cellulose trinitrate. - Thuốc nhuộm, dược phẩm,… - Do có tính oxi hóa mạnh, nitric acid thường được sử dụng để phá mẫu quặng trong việc nghiên cứu , xác định hàm lượng trong quặng. III. HIỆN TƯỢNG PHÚ DƯỠNG - Khái niệm: là hiện tượng nguồn nước dư quá nhiều chất dinh dưỡng (nitrogen, phosphorus). - Nguyên nhân: Do sự dư thừa sinh dưỡng + Khi làm lượng nitrogen trong nước đạt 300 μg/L và hàm lượng phosphorus đạt 20 μg/L sẽ gây hiện tượng phú dưỡng. + Nước thải, hay các đầm nuôi trồng thủy sản, sự dư thừa thức ăn chăn nuôi, phân bón hóa học... - Tác hại: Cản trở sự hấp thụ ánh sáng mặt trời vào nước, giảm sự quang hợp của thực vật thủy sinh. Rong, tảo phát triển mạnh gây thiếu oxygen, gây mất cân bằng sinh thái. Ngoài ra, xác rong tảo phân hủy gây ô nhiễm môi trường nước, không khí và tạp chất bùn lắng xuống lòng ao hồ. - Để hạn chế hiện tượng phú dưỡng cần: +Tạo điều kiện để nước trong kênh rạch, ao, hồ được lưu thông. + Xử lí nước thải trước khi cho chảy vào kênh rạch, ao, hồ. + Sử dụng phân bón đúng liều lượng, đúng cách, đúng thời điểm trong năm để hạn chế sự rửa trôi ion 3NO , 3 4PO từ nguồn phân bón dư thừa vào kênh rạch, ao, hồ. Hiện tượng phú dưỡng ở ao hồ B. HỆ THỐNG BÀI TẬP THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA 2025 PHẦN 1. CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM NHIỀU PHƯƠNG ÁN LỰA CHỌN (CHỌN 1 ĐÁP ÁN) MỨC 1: NHẬN BIẾT Câu 1. [CTST - SGK] Quan sát hình bên dưới, tác hại của mưa acid là