Title CHUYÊN ĐỀ 18. TÁCH CHẤT RA KHỎI HỖN HỢP.docx ✅

1 CHUYÊN ĐỀ 18. TÁCH CHẤT RA KHỎI HỖN HỢP (LỚP 8, 9) I. PHƯƠNG PHÁP THỰC HIỆN 1. Phương pháp vật lý - Phương pháp vật lý dựa vào sự khác biệt về tính chất vật lý các chất thành phần luôn giữ nguyên tính chất của nó trong hỗn hợp như nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, tính tan trong nước, khối lượng riêng…để tách riêng chất. - Cụ thể: + Phương pháp lọc: Dùng để tách các chất không tan ra khỏi hỗn hợp lỏng. + Phương pháp cô cạn: Dùng để tách các chất tan rắn (không hoá hơi khi gặp nhiệt độ cao) ra khỏi hỗn hợp chất lỏng. + Phương pháp chưng cất phân đoạn: Dùng để tách các chất lỏng ra khỏi hỗn hợp lỏng nhờ vào sự khác nhau về nhiệt độ sôi. + Phương pháp chiết: Dùng để tách các chất ra khổi hỗn hợp lỏng không đồng nhất. 2. Phương pháp hóa học - Bước 1: Hòa tan hỗn hợp vào chất đã chọn (dư) - Bước 2: Lọc bỏ các chất lần lượt ra khỏi nhau. - Bước 3: Tái tạo lại chất ban đầu (nếu cần). - Bước 4: Viết các phương trình hóa học. * Chú ý: có thể sử dụng phương pháp điện phân dung dịch muối để điều chế thành các chất trong quá trình tách. * Một số phản ứng điện phân dung dịch muối có màng ngăn. - Dùng để điều chế các kim loại hoạt động trung bình và yếu như Zn, Fe, Cu của muối Chlorie như FeCl 2 , CuCl 2 , ZnCl 2 . - Phương trình điện phân ñpdd 2cmn ñpdd 2cmn ñpdd 2 2 cmn 2 2 FeCFlC CuCl el CuCl ZnClZnCl    - Muối chloride của kim loại mạnh như Na, K, Ca, Ba, ... khi điện phân dung dịch không tạo ra kim loại. Muốn điều chế được kim loại từ muối này cần phải sử dụng phương pháp điện phân nóng chảy. + Ví dụ: ñpnc 2 ñpnc 22 2NaCl2NaCl CaClCaCl   - Muối của gốc acid có oxygen điện phân dung dịch tạo ra kim loại + oxygen + Acid tương ứng + Ví dụ:
2 ñpdd 422242CuSO2HO2CuO2HSO - Muối của kim loại mạnh và axít mạnh không bị điện phân dung dịch: Ví dụ: Na 2 SO 4 , .... - Nếu đề bài không yêu cầu phải giữ nguyên khối lượng chất ban đầu ta có thể sử dụng thêm hóa chất phù để tách lấy chất cần thiết theo đề yêu cầu của đề bài. - Khi cô cạn dung dịch một số chất sẽ bị bay hơi hoàn toàn như HCl, HNO 3 , NH 4 Cl.... - Lỗi sai thường gặp: + Lấy hóa chất vừa đủ: vì là hỗn hợp không xác định được tỉ lệ nên không thể biết khi nào vừa đủ phản ứng. + Khi lấy dư hóa chất tác dụng lại bỏ qua phần dung dịch sau khi phản ứng vẫn còn chất dư mà chỉ lấy phần cần tách. II. BÀI TẬP VẬN DỤNG 1. Bài tập sử dụng phương pháp vật lý Bài 1: Tách riêng từng chất ra khỏi hỗn hợp gồm các chất: muối ăn và cát. Hướng dẫn - Hoà tan hỗn hợp trên vào nước. Đổ hỗn hợp qua giấy lọc ta thu được nước muối riêng còn cát ở trên giấy. Sau đó cô cạn hỗn hợp nước muối, nước bốc hơi sẽ thu được muối ăn khan. - Minh họa bằng hình ảnh: Bài 2: Một hỗn hợp gồm dầu hỏa có lẫn nước, làm thế nào để tách nước ra khỏi dầu hỏa? Hướng dẫn - Dầu hỏa nhẹ hơn nước và không tan trong nước. Muốn tách nước ra khỏi dầu hỏa, ta cho hỗn hợp vào phễu chiết, dầu nổi ở trên và nước ở phía dưới. Mở khóa phễu chiết, tách nước ra trước sau đó đến dầu hỏa, ta được nước và dầu hỏa riêng biệt. - Minh họa bằng hình ảnh Bài 3: Tách khí oxi và CO 2  ra khỏi hỗn hợp khí gồm khí oxi và CO 2 . Biết khí CO 2  hòa hợp được với nước vôi trong dư tạo thành canxi cacbonat và canxi cacbonat nung tạo ra khí CO 2  và chất khác.
3 Hướng dẫn - Cho hỗn hợp khí lội qua nước vôi trong dư ta thu được khí oxi (vì CO 2  bị nước vôi trong giữ lại). Lấy sản phẩm thu được (khí CO 2  hòa hợp với nước vôi trong) nung ở nhiệt độ cao ta thu được khí CO 2 . Bài 4: Có một lượng bột sắt bị lẫn một lượng nhỏ bột nhôm. Làm thế nào để thu được sắt tinh khiết? Hướng dẫn - Dùng nam châm. Do sắt có tính nhiễm từ bị nam châm hút còn nhôm thì không bị hút. Nên ta tách được sắt tinh khiết. 2. Bài tập sử dụng phương pháp hóa học Bài 1: Bằng phương pháp hóa học hãy tách từng khí ra khỏi hỗn hợp gồm: CO 2 , SO 2 , H 2 Hướng dẫn Sục hỗn hợp khí vào dung dịch Ca(OH) 2 dư thì CO 2 , SO 2  bị giữ lại thu được H 2  tinh khiết          Ca(OH) 2  + CO 2   CaCO 3  + H 2 O Ca(OH) 2  + SO 2 CaSO 3  + H 2 O Cho dung dịch H 2 SO 3  vào hỗn hợp trên cho đến dư          H 2 SO 3  + CaCO 3   CaSO 3  + CO 2  + H 2 O Thu được CO 2  tinh khiếtCho dung dịch HCl vào hỗn hợp trên ta sẽ thu được SO 2  tinh khiết          2HCl + CaSO 3   CaCl 2  + SO 2  + H 2 O *Lưu ý: Đối với bài toán tách chất phải lưu ý nếu đề bài yêu cầu giữ nguyên khối lượng các chất ban đầu Bài 2: Hỗn hợp X gồm Na 2 O, Al 2 O 3 , MgO, Fe trong đó số mol Na 2 O bằng số mol Al 2 O 3 . Hãy trình bày cách tách các chất đó ra khỏi nhau sao cho khối lượng các chất không thay đổi so với ban đầu. Hướng dẫn - Dùng nam châm hút hết Fe ra khỏi hỗn hợp. - Cho hỗn hợp 3 chất còn lại vào nước, khuấy nhẹ, Na 2 O tan tạo thành dung dịch NaOH Na 2 O + H 2 O  2NaOH - Al 2 O 3  tan trong dung dịch NaOH mới sinh ra nên chất rắn còn lại chỉ có MgO. - Lọc lấy chất rắn còn lại sấy khô thu được MgO  Al 2 O 3  +2NaOH 2NaAlO 2  + H 2 O - Sục CO 2  dư vào dung dịch tạo thành          CO 2  + H 2 O + NaAlO 2   Al(OH) 3  + NaHCO 3 - Lọc lấy kết tủa, sấy khô nung đến khối lượng không đổi thu được Al 2 O 3 .