Title 3. BÖLÜM.pdf ✅

41 Tablo 3: İşletmenin Dış Genel Çevresindeki Bazı Önemli Değişkenler Ekonomik Teknolojik  Gayrisafi milli hasıla  Faiz oranları  Para arzı  Enflasyon oranı  İşsizlik oranı  Ücret / fiyat kontrolü  Devalüasyon / Revalüasyon  Enerjiye ulaşılabilirlik ve maliyeti  Kullanılabilir gelir  Ar-Ge için toplam devlet harcamaları  Ar-Ge için toplam endüstri harcamaları  Teknolojik çabalar üzerine yoğunlaşma  Patent koruma  Yeni ürünler  Laboratuardan pazara teknoloji transferinde yeni gelişmeler  Otomasyon aracılığıyla verimlilik gelişmeleri Politik ve Yasal Sosyo-Kültürel  Tekelciliği önleme düzenlemeleri  Çevre koruma kanunları  Vergi kanunları  Dış ticaret düzenlemeleri  Yabancı firmalara yönelik tutumlar  İşe alma ve terfi kanunları  Hükümetlerin istikrarı  Yaşam tarzı değişmeleri  Kariyer beklentileri  Tüketici hareketleri  Nüfusun büyüme hızı  Nüfusun yaş dağılımı  Nüfustaki bölgesel hareketler  Yaşam beklentileri  Doğum oranları Kaynak: Eren, 2002; 137. ANKUZEF
42 Aynı şekilde Hewlett Packard’ın yönetim kurulu başkanı Lew Platt’ın “organizasyon içinde etrafta dolaşarak endişe yaratmanın gerektiğini öğrendim” sözlerine yer vermektedir (Tobler, 1998; 10). Krizler her zaman işletme-nin amaç ve hedeflerini tehdit etmez (Tutar, 2000; 94). Kriz-leri, sadece tehlike yönüyle görüp ondan korkmak yerine; krizlerin değişim ve yeniden yapılanma çalışmaları için suna-cağı fırsatlara odaklanılmalıdır. İşletmenin Dış Çevresindeki Kriz Faktörleri İşletmenin dış çevresinde etkili olan genel nitelikte pek çok değişken vardır. Örgütlerin dışındaki çevre değişkenle- rinin bir kısmı Tablo 3’de özetlenmiştir. Bunların sınırlarını belirlemek oldukça güçtür. Dış çevre faktörleri bazen iç çevre faktörlerinden daha fazla krizlere yol açabilmektedir. Genel Ekonomideki Olumsuzluklar Dünya tarihinde uluslararası boyutlarda gerçekleştiği kabul edilen ilk ekonomik kriz 1711-1720 yılları arasında yaşanmıştır. Döneminin güçlü ekonomileri olma yolundaki İngiltere, Latin Amerika’ya mal satmak amacıyla kurulan Güney Deniz Kumpanyası işletmesini desteklerken, Fran- sızlar da kendi ülkelerinde aynı amaçla kurulan Mississippi Kumpanyası’nı desteklemişlerdir. Ancak kısa sürede banka- lardan alınan destek amaçlı krediler ve hisse senetlerinin alımlarında yaşanan spekülasyonlar iki işletmenin de 1720 yılı sonbaharında iflaslarını getirmiştir (Gürsoy, 1989; 21-23). XIX. yüzyılda etkileri en fazla hissedilen ekonomik kriz 1873’te Kuzey Amerika’da ve Avrupa’daki borsalarda yaşa- nan mali krizdir. Osmanlı İmparatorluğu’nun gerileme done- mine denk gelen bu kriz İmparatorluğun dış borçlarına yatı- rılan fonların kesilmesine yol açmıştır (Gürsoy, 1989; 200- 201). Ardından tarih, ilk ve tek imparatorluk iflası olarak nite- lendirilebilecek bir bildiriye sahne olmuştur. Devletin borç ana parası ve faizlerini ödeyemeyeceğini gören dönemin vezi- ri Mahmut Nedim Paşa uygun ortamı bularak; bildiriyi, 06 Ekim 1876’da Padişah Abdülaziz’in de onayından geçirerek ANKUZEF
43 bir deklarasyon olarak, bankerler, bankalar ve borsalara duyurmuştur. Ekonomistler krizleri istenmeyen bir olgu olarak inceler- ler ve istikrarlı bir ekonomi için çözümler üretmeye çalışırlar. Ekonomik istikrarsızlığın nedenleri (Arıcan, 2002; 21-26):  Enflasyon ve bütçe açıkları,  Uluslararası sermaye hareketleri,  Gevşek maliye politikaları,  İzlenen döviz kuru politikaları, şeklinde özetle- nebilir. Dünya ekonomisi, 1970’li yıllarda petrol fiyatlarının dört kat artmasının yol açtığı ekonomik krizden bu yana; Sovyet- ler Birliğinin dağılışıyla birlikte iyice hız kazanan dördüncü ve uzun bir kriz dalgasını yaşamaktadır (Roiser, 1991; 28). 1986 yılında Amerika’da 138 bankanın iflas etmesiyle, 1929- 1930 yılları arasında yaşanan Büyük Ekonomik Bunalımı’ ndan sonra en üst bunalım seviyesini göstermektedir (Gürsoy, 1989; 188). 1990’da büyük bir depresyon beklentisi içinde olan Ekonomist Ravi Batra, yeni bir ekonomik krizin yaşanmaması için, ideal bir ekonomide en azından aşağıdaki koşuların sağlanması gerektiğini savunmaktadır:  Asgari ücret bir ailenin eğitim, gıda, giyecek, kira gibi gereksinimlerini karşılamalı,  Herkese çalışma olanakları yaratılmalı, çalışanlar bedeni ve fikri çalışmalarının karşılığını alabilmeli,  Büyüme oranı yüksek, buna karşılık enflasyon ve işsizlik oranları düşük olmalı,  Dış etkilerden etkilenmemeli,  Adil vergi sistemi olmalı, vergi dışılığa olanak tanın- mamalıdır.  Herhangi bir sektörde en yüksek ücret, en düşük ücretin on katından fazla olmamalıdır,  Spekülatif hareketlere girişecek tekellerin oluşma- ması için temel maddeleri üreten sanayilerde; bir- birleriyle rekabet edebilecek küçük işletmeler olma- lıdır, ANKUZEF