Title B 014_ON CUU DO NGOAI KTG- THEO AN SUNG VA BIEU TUONG.pdf ✅

AÂN SUÛNG VAØ BIEÅU TÖÔÏNG MUÏC LUÏC: Lôøi phi loä .................................................................................................................2 PHAÀN I: ÔN CÖÙU ÑOÄ CHO NGÖÔØI NGOAØI KITOÂ GIAÙO ..........................................7 A. ÔN CÖÙU ÑOÄ ........................................................................................................... 7 a). Khaû naêng haønh thieän ..........................................................................................7 i). Hoaøn toaøn do con ngöôøi (Peùlage) ...................................................................8 ii). Ôn nhöng khoâng (Augustin) ...........................................................................8 iii). Coâng ñoàng Carthage ...................................................................................10 b). Töï do vaø aân suûng ..............................................................................................11 i). Tieàn ñònh laøm maát töï do? ..............................................................................11 ii). Con ngöôøi khôûi ñaàu Thieân Chuùa trôï giuùp ....................................................12 iii). Coâng ñoàng Orange ......................................................................................13 c). “Ngoaøi Giaùo Hoäi khoâng coù ôn cöùu ñoä” ............................................................13 B. ÔN CÖÙU ÑOÄ CHO DAÂN NGOAÏI ..........................................................................14 a). Lòch söû thaàn hoïc ...............................................................................................14 i). Con ngöôøi töï mình coù theå laøm ñieàu toát (Abeùlard) .........................................14 ii) .Con ngöôøi khoâng theå laøm gì toát sau nguyeân toäi (Luther) .............................15 iii). Moïi coâng vieäc cuûa daân ngoaïi ñeàu laø toäi (Baius) ........................................15 iv). Tieàn ñònh .....................................................................................................16 b). Ngöôøi ngoaøi kitoâ giaùo ñöôïc cöùu ñoä (Vatican II) ..............................................18 i). Khoâng phaûi khoâng ñöôïc cöùu ñoä ....................................................................18 ii). Ngöôøi ngoaøi kitoâ giaùo ñöôïc cöùu ñoä ..............................................................18 c). Töông quan giöõa aân suûng vaø töï nhieân ..............................................................19 NHÖÕNG CHÖÕ VIEÁT TAÉT ............................................................................................23 THÖ MUÏC .....................................................................................................................25
Lôøi phi loä Ai trong chuùng ta cuõng bieát ñaïi ña soá daân toäc chaâu AÙ soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ, nhö trong AÁn-ñoä giaùo, Phaät giaùo, Khoång giaùo, Laõo giaùo, Cao ñaøi, Hoài giaùo. Tröôùc söï kieän naøy, nhöõng kitoâ höõu baûn xöù coù taâm huyeát vaø ñaëc bieät nhöõng nhaø truyeàn giaùo trong vuøng, thöôøng baän taâm ñaët vaán ñeà veà: · phaàn roãi cuûa ngöôøi soáng trong toân giaùo ngoaøi kitoâ, · giaù trò cöùu ñoä cuûa caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ naøy. Coâng ñoàng Vatican II trong tuyeân ngoân veà caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ, ñaõ khuyeán khích ki-toâ höõu ñoái thoaïi1[1] vôùi tín ñoà caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ (NK.2). Coâng ñoàng cuõng minh nhieân nhìn nhaän nôi toân giaùo ngoaøi kitoâ coù nhöõng ñieàu chaân thaät vaø thaùnh thieän (NK.2). Nhöõng ngöôøi soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ coù ñöôïc cöùu ñoä khoâng? Neáu ñöôïc thì nhöõng ngöôøi naøy ñöôïc cöùu ñoä qua phöông tieän gì? Caùc toân giaùo ngoaøi ki-toâ coù laø phöông tieän Thieân Chuùa duøng cöùu ñoä con ngöôøi khoâng? Phaûi chaêng caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ coù nhöõng “bieåu töôïng” Thieân Chuùa duøng ñeå ban aân suûng cöùu ñoä? Trong tinh thaàn vaâng phuïc Giaùo Hoäi, nhieàu doøng tu khuyeán khích caùc thaønh vieân doøng hoäi nhaäp vaên hoùa, nhaèm loan baùo tin möøng ñöùc Yeâsu moät caùch coù keát quaû hôn2[2]; sôû dó vaäy vì con ngöôøi deã ñoùn nhaän chaân lyù ñöôïc dieãn taû qua neàn vaên hoùa daân toäc mình hôn. Taùc phaåm naøy laø moät coá gaéng ñaùp traû lôøi môøi goïi cuûa Giaùo Hoäi, nhaèm ñoùng goùp moät vieân ñaù trong coâng cuoäc ñoái thoaïi toân giaùo, giuùp cho vieäc loan baùo tin möøng ñöùc Yeâsu ñöôïc deã chaáp nhaän hôn nhôø loan baùo Tin Möøng qua nhöõng bieåu töôïng vaø ngoân ngöõ thích hôïp vôùi daân toäc ñöôïc truyeàn giaùo. Ñaây cuõng laø moät noã löïc nhaèm ñöa ra caùch giaûi thích veà ôn cöùu ñoä cho ngöôøi soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ. Vaán ñeà naøy coøn ñang ñöôïc caùc nhaø thaàn hoïc tranh caõi3[3]. Trong taâm tình kính meán cuøng vaâng phuïc Chuùa Yeâsu Ki-toâ vaø Huaán Quyeàn Giaùo Hoäi, taùc giaû hoaøn toaøn vaâng phuïc taát caû nhöõng gì Giaùo Hoäi phaùn daïy veà vaán ñeà naøy. Thieân Chuùa coù ban aân suûng cöùu ñoä cho nhöõng ngöôøi ngoaøi kitoâ giaùo khoâng4[4]? Neáu Thieân Chuùa ban aân suûng cöùu ñoä cho nhöõng ngöôøi ngoaøi kitoâ giaùo, ñaëc bieät vôùi nhöõng ngöôøi soáng trong toân giaùo ngoaøi kitoâ, thì Ngaøi ban aân suûng cöùu ñoä cho hoï qua phöông tieän gì? Ñoù laø nhöõng vaán ñeà gaây baän taâm nhieàu ñoái vôùi caùc nhaø truyeàn giaùo vaø nhöõng kitoâ höõu cuûa nhöõng nöôùc coù neàn vaên hoùa coå kính maø phaàn ñoâng daân toäc hoï soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ! Ñeå traû lôøi hai vaán ñeà neâu treân, 1[1] Khoâng theå ñoái thoaïi neáu cho raèng caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ hoaøn toaøn sai laàm vaø khoâng coù giaù trò cöùu ñoä! 2[2] Chaúng haïn nôi Doøng Teân. Xem Toång Hoäi 32, 4, 53-56; 5, 1-2; Toång Hoäi 33, 1, 37.41 3[3] Chuùng ta hieåu taïi sao quyeån saùch cuûa H. R. SCHLETTE, Towards a Theology of religions, baûn dòch cuûa W. J. O’HARA, HERDER-FREIBURG 1966 ñöôïc xuaát baûn trong boä QUESTIONES DISPUTATAE. 4[4] Nhöõng ki-toâ höõu baûn xöù töï hoûi “oâng baø toå tieân mình laø ngöôøi ngoaïi, soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ, lieäu coù ñöôïc cöùu ñoä khoâng?”.
· ñaàu tieân seõ xeùt vaán ñeà aân suûng cöùu ñoä cho kitoâ höõu vaø caû cho ngöôøi ngoaøi kitoâ giaùo; · sau ñoù cho thaáy Thieân Chuùa ban aân suûng cöùu ñoä cho ngöôøi soáng trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ qua nhöõng bieåu töôïng trong toân giaùo hoï soáng; · vaø cuoái cuøng seõ baøn ñeán töông quan giöõa Coâng giaùo vaø caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ, cuï theå töông quan giöõa bí tích coâng giaùo vaø bieåu töôïng qua ñoù ôn suûng ñöôïc ban trong caùc toân giaùo ngoaøi kitoâ. PHAÀN I: ÔN CÖÙU ÑOÄ CHO NGÖÔØI NGOAØI KITOÂ GIAÙO Ñöôïc giaûi thoaùt khoûi moïi ñau khoå buoàn phieàn, ñöôïc haïnh phuùc vónh cöûu, laø ñieàu moïi ngöôøi ñeàu ao öôùc5[5] . A. ÔN CÖÙU ÑOÄ Kitoâ höõu tin raèng: con ngöôøi ñöôïc Thieân Chuùa taïo döïng ñeå thoâng chia haïnh phuùc vónh cöûu vôùi Thieân Chuùa; nhöng con ngöôøi ñaõ phaûn loaïn töø choái tình yeâu Thieân Chuùa vaø söï soáng thaàn linh, do ñoù con ngöôøi ñaõ soáng ñau khoå caû theå xaùc laãn tinh thaàn; ñeå laïi ñöôïc soáng haïnh phuùc vôùi Thieân Chuùa, con ngöôøi caàn ñöôïc Thieân Chuùa thöù tha toäi loãi. Nhö vaäy, haïnh phuùc ñích thöïc khoâng hoaøn toaøn tuøy thuoäc taàm tay cuûa con ngöôøi! 5[5] Anh em duy vaät cho raèng taát caû ñeàu do vaät chaát maø coù, theá neân khoâng coù thaàn thaùnh Thöôïng Ñeá chi caû. Cheát laø heát ñoái vôùi con ngöôøi, khoâng coù ñôøi sau hoaëc kieáp sau, khoâng coù gì phaûi mong hoaëc hy voïng sau caùi cheát. Tuy quan nieäm nhö vaäy nhöng ngöôøi duy vaät voâ thaàn vaãn ao öôùc khao khaùt haïnh phuùc: haïnh phuùc caù nhaân vaø taäp theå, duø noù hoaøn toaøn taïi theá. Ngöôøi duy vaät voâ thaàn ao öôùc moät theá giôùi ñaïi ñoàng, trong ñoù khoâng coøn caûnh ngöôøi boùc loät ngöôøi, vaø nhö theá laø haïnh phuùc, vì moïi ngöôøi seõ ñöôïc höôûng theo nhu caàu nhöng vaãn laøm theo khaû naêng cuûa mình. Ñeå coù ñöôïc theá giôùi ñaïi ñoàng- nôi trong ñoù con ngöôøi soáng haïnh phuùc- con ngöôøi khoâng ñöôïc mong ñôïi moät söï trôï giuùp naøo cuûa thaàn thaùnh hoaëc Thöôïng Ñeá (vì laøm gì coù thaàn thaùnh thöôïng ñeá), nhöng con ngöôøi phaûi töï cöùu laáy mình, phaûi ñöùng leân töï giaûi phoùng mình khoûi caûnh aùp böùc boùc loät. Chæ coù con ngöôøi môùi cöùu ñöôïc con ngöôøi. Chæ coù con ngöôøi môùi laøm cho con ngöôøi ñöôïc haïnh phuùc. Vôùi anh em duy vaät voâ thaàn, khoâng coù vaán deà haïnh phuùc vónh cöûu, khoâng coù vieäc cöùu ñoä hieåu nhö söï cöùu ñoä töø treân, vaø nhö vaäy cuõng khoâng coù vaán ñeà aân suûng. Anh em Phaät töû cho raèng ñôøi laø beå khoå: sinh- laõo- beänh- töû. Ñeå ñöôïc haïnh phuùc thaät, nghóa laø thoaùt khoûi caûnh luaân hoài nghieäp chöôùng, con ngöôøi phaûi dieät duïc ñeå coù theå ñi vaøo coõi thöôøng haèng haïnh phuùc choán nieát baøn. Vôùi quan nieäm cuûa ñöùc Phaät: khoâng ai coù theå cöùu ngöôøi khaùc khoûi caûnh luaân hoài khoå aûi neáu khoâng phaûi laø chính ngöôøi ñoù. Moãi ngöôøi phaûi töï cöùu laáy mình baèng dieät duïc, thöïc thi baùt chính ñaïo vaø giöõ caùc giôùi luaät. Vôùi thôøi gian trong doøng lòch söû, phaät töû ñaõ caàu nguyeän vôùi ñöùc Phaät vaø caùc vò boà taùt ñeå giuùp mình choùng ñöôïc giaùc ngoä, mau ñöôïc sieâu thoaùt,... Veà ñieåm naøy ñaïo Phaät ñaõ tieán trieån: coi vieäc giaùc ngoä, giaûi thoaùt khoâng chæ hoaøn toaøn do mình, nhöng cuõng caàn söï trôï giuùp cuûa chö Phaät thaäp phöông vaø caùc vò boà taùt. Anh em AÁn Ñoä giaùo tin vaøo Tuyeät Ñoái Brahman vaø cho raèng: con ngöôøi ñöôïc giaûi thoaùt khoûi nghieäp chöôùng vaø bieát bao ñieàu kieàm toûa khaùc nhôø bieát Brahman. Vì vaäy hoï ñaõ khaån caàu ñeå ñöôïc daãn tôùi aùnh saùng, tôùi söï soáng vaø tôùi caùi chaân thöïc, vaø nhôø aân suûng hoï ñöôïc nhìn thaáy Ñöùc Chuùa.
a). Khaû naêng haønh thieän Sau khi phaïm toäi phaûn nghòch choáng laïi Thieân Chuùa, con ngöôøi coøn coù theå laøm nhöõng ñieàu toát laønh khoâng? i). Hoaøn toaøn do con ngöôøi (Peùlage) Peùlage ngöôøi goác Bretagne ñaõ soáng ôû Roâma cuoái theá kyû IV vaø soáng ôû Palestin vaøo ñaàu theá kyû V, laø ñan só. Peùlage vaø nhöõng ngöôøi chia seû laäp tröôøng cuûa oâng cho raèng: Adam ñöôïc taïo döïng nhö chuùng ta hieän taïi, nghóa laø khaû töû ngay caû tröôøng hôïp Adam khoâng phaïm toäi. Toäi cuûa Adam chæ laøm haïi, aûnh höôûng treân Adam thoâi chöù khoâng treân con chaùu, nghóa laø chuùng ta cheát laø chuyeän “töï nhieân” chöù khoâng phaûi taïi toäi nguyeân toå Adam6[6] . Con ngöôøi hoaøn toaøn töï do Con ngöôøi- ngay caû sau khi Adam phaïm toäi- coù khaû naêng laøm laønh laùnh döõ maø khoâng caàn söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa. Neáu phaûi noùi tôùi aân suûng thì ñoù laø chính hoàng aân töï nhieân, söï töï do choïn löïa, luaät luaân lyù, göông maãu cuûa Ñöùc Kitoâ, giaùo lyù cuûa Ngaøi qua söï tha thöù toäi loãi7[7].... AÂn suûng laø chung cho heát moïi löông daân cuõng nhö cho kitoâ höõu, cho ngöôøi ñaïo ñöùc cuõng nhö cho ngöôøi baát chính8[8]. Neáu phaûi noùi aân suûng ñaëc bieät cho kitoâ höõu, thì ñoù laø lôøi giaûng daïy cuûa Ñöùc Kitoâ maø thoâi9[9] . Khoâng caàn söï trôï giuùp cuûa Thieân Chuùa Peùlage chuû tröông con ngöôøi coù khaû naêng traùnh toäi vaø giöõ caùc giôùi raên cuûa Thieân Chuùa maø khoâng caàn söï trôï giuùp ñaëc bieät gì cuûa Thieân Chuùa ngoaøi nhöõng hoàng aân töï nhieân laø taïo döïng, yù chí töï do, löông taâm... Nhö vaäy, ñöôïc cöùu ñoä hay khoâng laø do con ngöôøi hoaøn toaøn, do con ngöôøi coù muoán hay khoâng, khoâng caàn söï trôï giuùp hay aân suûng cuûa Thieân Chuùa. Noùi theo E. Portalieù, heä thoáng cuûa Peùlage ñaët neàn treân söï ñoäc laäp tuyeät ñoái cuûa töï do cuõng nhö quyeàn naêng voâ haïn cuûa töï do ñeå laøm laønh laùnh döõ10[10]. Nhö vaäy coù theå noùi, cöùu ñoä khoâng laø moät ôn, nhöng laø do toâi coù muoán hay khoâng maø thoâi! ii). Ôn nhöng khoâng (Augustin) Thaùnh Augustin giaûi quyeát vaán ñeà ôn cöùu ñoä cuûa con ngöôøi baèng phaïm truø chæ thöïc taïi “nguyeân toäi” vaø “aân suûng tieàn ñònh”. Nguyeân toäi 6[6] C. BIHLMEYER- H. TUCHLE, Histoire de l' Eglise, t.1, PARIS 1962, p. 362 7[7] cf. AUGUSTINUS, Epist. 194, 8 PL.33, 877 AUG., De gratia Christi et de peccato originali I, 3 PL.44, 361 cf. H. RONDET, Gratia Christi, BEAUCHESNE ET SES FILS- PARIS 1948, pp. 118-119 8[8] cf. AUG., Epist.186,1 PL.33, 816 9[9] cf. AUG., De Gratia Christi, 33, PL.44, 376 10[10] cf. E. PORATLIEÙ, art. Augustin, trong DTC., t. I/1, col. 2381 trích bôûi H. RONDET, op. cit., p.113