Title Xalqaro aloqa xususiy huquq. 2019..pdf ✅

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI ADLIYA VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI XALQARO XUSUSIY HUQUQ DARSLIK TOSHKENT – 2019
2 O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi tomonidan oliy o‘quv yurtlarining yurisprudensiya ta’lim yo‘nalishi talabalari uchun darslik sifatida nashrga tavsiya etilgan (O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirining 2019-yil 9-fevraldagi 133-son buyrug‘i). UDK 341.9(075)(575.1) KBK 67.412.2 X22 Xalqaro xususiy huquq: Darslik. / Mualliflar jamoasi // y.f.d., dots. I.Rustambekov umumiy tahriri ostida. T.: TDYU, 2019. – 354 bet. Taqrizchilar: Imomov N.F. – yuridik fanlari doktori, professor; Xodjaev B. – yuridik fanlari bo‘yicha falsafa doktori (PhD), dotsent Mualliflar jamoasi: y.f.d., dots. I.Rustambekov – I, II, XII, XVIII boblar; y.f.d., dots. Z.Shamuxamedova – XIV bob; y.f.n., dots. O.Xazratqulov – III bob; y.f.n., dots. V.Ergashev – V bob; y.f.d. N.Raxmonqulova – XVI bob; y.f.d. X.Abduraxmonova – XIII bob; y.f.n. D.Imamova – VI, VII boblar; PhD S.Bozarov, H.Botirov – IX bob; PhD B.Musayev – XV bob; huquq magistri A.Ergashev – IV, XVII boblar; huquq magistri A.Yakubov – XI bob; huquq magistri E.Axundjanov – X bob. Mazkur darslik Toshkent davlat yuridik universiteti yangi avlod darsliklari kompleks rejasi asosida hamda universitetda o‘qitiladigan “Xalqaro xususiy huquq” fani namunaviy o‘quv dasturi asosida tayyorlangan. Darslikda xalqaro xususiy huquqning mazmuni ochib berilgan, xalqaro xususiy huquqiy munosabatlar subyektlari, chet el elementi bilan murakkablashgan shartnomaviy va majburiyat-huquqiy munosabatlarning tartibga solinishi, xalqaro tashishlar, xalqaro oila va vorislik munosabatlari hamda xalqaro fuqarolik va iqtisodiy protsessual masalalar yoritilgan. Darslik yurisprudensiya mutaxassisligi bo‘yicha ta’lim oluvchi talabalar, magistrantlar, shuningdek ilmiy izlanuvchilar hamda huquq sohasidagi mutaxassislar uchun mo‘ljallangan. ©Mualliflar jamoasi, 2019. ©Toshkent davlat yuridik universiteti, 2019.
3 MUNDARIJA So‘z boshi ......................................................................................................... 7 Glossariy .......................................................................................................... 8 I bob. Xalqaro xususiy huquq tushunchasi, predmeti va tamoyillari ................................................................................ 14 1.1. Xalqaro xususiy huquq tushunchasi va uning huquq tizimida tutgan o‘rni........................................................................................ 14 1.2. Xalqaro xususiy huquqning predmeti va metodi...................................... 18 1.3. Xalqaro xususiy huquqning tuzilishi (tarkibiy qismlari).......................... 22 II bob. Xalqaro xususiy huquqning manbalari .......................................... 26 2.1. Xalqaro xususiy huquq manbalarining umumiy tavsifi............................ 26 2.2. Xalqaro xususiy huquqning manbasi sifatida xalqaro shartnomalar....................................................................................... 29 2.3. Xalqaro shartnomalarning alohida turlari................................................. 2.4. Xalqaro shartnomalar yuzasidan nizolarning sudga taalluqligi va o‘zaro huquqiy yordam ................................................... 40 2.5. Xalqaro xususiy huquq manbalarini takomillashtirishga oid masalalar ................................................................................................... 41 2.6. Davlat ichki qonun hujjatlari.................................................................... 43 III bob. Xalqaro xususiy huquqda kollizion normalar va umumiy qoidalar ........................................................................................... 56 3.1. Kollizion norma tushunchasi va ahamiyati .............................................. 56 3.2. Xalqaro xususiy-huquqiy munosabatlarni tartibga solishda moddiy-huquqiy normalarning tutgan o‘rni va ahamiyati............................... 60 3.3. Kollizion normalarni izohlash, sharhlash va tatbiq qilish ........................ 65 IV bob. Xalqaro xususiy huquq subyektlari ............................................... 71 4.1. Yuridik shaxsning huquq layoqati, qonuni va muayyan davlatga mansubligini aniqlash ....................................................................... 85 4.2. O‘zbekiston Respublikasida chet el yuridik shaxslarining huquqiy layoqati. Chet el yuridik shaxslarining O‘zbekiston Respublikasi hududida xo‘jalik faoliyatida ishtirok etish shakllari. O‘zbekiston Respublikasida chet el investitsiyasi ishtirokida korxonalarning huquqiy holati ........................................................................ 90 4.3. Xalqaro xususiy huquqning subyekti sifatida davlat................................ 95 4.4. Davlat immuniteti (dahlsizligi) va uning turlari....................................... 98
4 V bob. Xalqaro xususiy huquqda ashyoviy huquqlar ...............................104 5.1. Ashyoviy huquqlarga nisbatan qo‘llanadigan umumiy qoidalar ............................................................................................104 5.2. Ashyoviy huquqning vujudga kelishi va bekor bo‘lishi..........................108 5.3. Ashyoviy huquqlarni himoya qilish ........................................................113 VI bob. Tashqi iqtisodiy bitimlar................................................................116 6.1. Tashqi iqtisodiy bitimlar tushunchasi......................................................116 6.2. Bitimlarning mazmuniga nisbatan tatbiq qilinadigan huquq...........................................................................................122 6.3. Tashqi oldi-sotdi munosabatlari bo‘yicha xalqaro konvensiyalar. Namunaviy shartnomalar. Savdo atamalari..............................................................................................125 VII bob. Xalqaro xususiy huquqda shartnomadan kelib chiqadigan majburiyatlar............................................................................136 7.1. Shartnomaga nisbatan huquq normalarini tanlash va qo‘llash ................136 7.2. Tadbiq qilinayotgan huquqning amal qilish doirasi.................................142 VIII bob. Zarar yetkazganlik oqibatida kelib chiqqan Majburiyatlar ...............................................................................................147 8.1. O‘zbekiston Respublikasi hududida yetkazilgan zararga nisbatan qo‘llaniladigan huquq ......................................................................150 8.2. Chet elda yetkazilgan zararga nisbatan qo‘llaniladigan huquq ...............153 IX bob. Erkin iqtisodiy zonalarning huquqiy rejimi.................................164 9.1. Erkin iqtisodiy zonalar tushunchasi va ularning tashkil etilishi maqsadlari...............................................................................164 9.2. Erkin iqtisodiy zonalarni tasniflashning nazariy jihatlari........................168 9.3. Erkin iqtisodiy zonalar faoliyatining jahon tajribasi va ular faoliyatini huquqiy tartibga solishning o‘ziga xos xususiyatlari ...................................................................................................171 X bob. Xalqaro ko‘lamda yuk va yo‘lovchi tashish...................................182 10.1 Xalqaro qatnov tushunchasi va uning o‘ziga xos xususiyatlari..............182 10.2. Xalqaro temiryo‘l tashishlari.................................................................186 10.3. Xalqaro avtomobillarda tashishlar.........................................................188 10.4. Xalqaro havo yo‘llarida tashishlar ........................................................190 10.5. Xalqaro dengiz tashishlari.....................................................................194 10.6. Xalqaro aralash tashishlar .....................................................................197 XI bob. Xalqaro kredit va hisob-kitob munosabatlari..............................201 11.1. Xalqaro kredit va hisob-kitoblarga oid huquqiy munosabatlar....................................................................................201