Title Bitimlar. Qoryog'diyev B, 2024.pdf ✅

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI ADLIYA VAZIRLIGI TOSHKENT DAVLAT YURIDIK UNIVERSITETI B.U. QORYOG‘DIYEV BITIMLAR O‘quv qo‘llanma Toshkent – 2024
UО‘K: 347.4(075.8)(575.1) KBK 67.404.2ya73 Q 59 ISBN 978-9910-788-24-6 © B.U. Qoryogʻdiyev, 2024-yil. © Toshkent davlat yuridik universiteti, 2024-yil. Q 59 Ushbu oʻquv qoʻllanma bitimlar tushunchasi, uning turlari, shakllari, bitimning haqiqiylik shartlari, haqiqiy boʻlmagan bitimlarning huquqiy asoslari, jumladan, qonun shakliga va uning mazmuniga mos kelmagan bitimlar, muomalaga layoqatsiz shaxslar tarafidan tuzilgan bitimlar, yuridik shaxsning muomala layoqatidan chiqib tuzgan bitimlari, shaxs erk-irodasiga qarshi tuzilgan bitimlarni haqiqiy emas deb topish tartibotini, shuningdek, haqiqiy boʻlmagan bitimlarning ikki turi hisoblangan nizoli hamda oʻz-oʻzidan haqiqiy boʻlmagan bitim nisbatlarini, bitimning haqiqiy emaslik oqibatlarini qoʻllashning huquqiy asoslarini, rivojlanishining ustuvor jihatlari va xorijiy davlatlar tajribasi kabi masalalar tahlil etilgan. Oʻquv qoʻllanma huquqshunoslik oliy oʻquv yurtlarining talabalari, magistrlari, doktorantlari, oʻqituvchilari va bitimlarga oid masalalariga qiziquvchi keng kitobxonlar ommasiga moʻljallangan. Mazkur oʻquv qoʻllanma Toshkent davlat yuridik universiteti rektorining 2022-yil 28-dekabrdagi 412-um-sonli buyrug‘iga asosan nashrga tavsiya etilgan (ro‘yxatga olish raqami – 412-60). Masʼul muharrir: I.R. Bekov – yuridik fanlar doktori, professor. Taqrizchilar: U. Shoraxmetova – yuridik fanlar nomzodi, professor; N. Ashurova – yuridik fanlar doktori, dotsent. B.U., Qoryogʻdiyev Bitimlar [Matn]: oʻquv qoʻllanma / Qoryogʻdiyev Bobur Umidjon oʻgʻli. – T.: TDYU nashriyoti, 2024. – 144 b.
3 MUNDARIJA Kirish .............................................................................................................................. 5 I BOB. ERK-IRODA VA BITIMLAR TUSHUNCHASI VA AHAMIYATI 1-§. Bitim tushunchasi ............................................................................................ 9 2-§. Bitim huquqiy harakat sifatida .................................................................13 3-§. Bitimlar va maishiy kelishuvlar ...............................................................16 II BOB. BITIMNING TURLARI 1-§. Bitimlarning tasniflanishi (klassifikatsiya qilinishi) .......................20 2-§. Bitimlarning boshqa turlari .......................................................................25 3-§. Shartli bitimlar ................................................................................................28 III BOB. BITIM SHAKLLARI 1-§. Bitimning ogʻzaki shakli ..............................................................................32 2-§. Konkludent harakatlar bilan bitim tuzish ...........................................33 3-§. Sukut ....................................................................................................................34 4-§. Bitimlarning yozma shakli ..........................................................................34 5-§. Notarial tasdiqlanadigan bitimlar ...........................................................39 6-§. Davlat roʻyxatidan oʻtkaziladigan bitimlar ..........................................41 IV BOB. BITIMNI HAQIQIY EMAS DEB TOPISHGA OID UMUMIY TUSHUNCHALAR 1-§. Bitimni haqiqiy emas topishning oʻziga xos belgilari, shartlari va ahamiyati ...................................................................................45 2-§. Fuqarolik huquqida bitimni haqiqiy emas deb topishning turlari ...........................................................................................64 3-§. Oʻz-oʻzidan haqiqiy boʻlmagan bitimlar ................................................67 4-§. Bitimning qonun talab qiladigan shakliga rioya etmaslik ..............................................................................................................69 5-§. Qonun hujjatlari talablariga muvofiq boʻlmagan bitim .....................................................................................................................72 6-§. Oʻn toʻrt yoshga toʻlmagan shaxslar tarafidan tuzilgan bitim .....................................................................................................................76
4 7-§. Muomalaga layoqatsiz deb topilgan fuqaro tarafidan tuzilgan bitim ................................................................................................79 8-§. Qalbaki va koʻzboʻyamachilik uchun tuzilgan bitim .....................82 9-§. Nizoli bitimlar va ularning turlariga oid umumiy tushunchalar ..................................................................................................86 10-§. Oʻn toʻrt yoshdan oʻn sakkiz yoshgacha boʻlgan voyaga yetmaganlar bilan tuzilgan bitim .........................................................87 11-§. Muomala layoqati cheklangan fuqaro tarafidan tuzilgan bitim ................................................................................................92 12-§. Oʻz harakatlarining ahamiyatini tushuna olmaydigan yoki ularni boshqara olmaydigan fuqaro tarafidan tuzilgan bitim ................................................................................................93 13-§. Yanglishish taʼsirida tuzilgan bitimlar ...............................................95 14-§. Aldash, zoʻrlik, qoʻrqitish, bir taraf vakilining ikkinchi taraf bilan yomon niyatda kelishishi yoki ogʻir holatlar yuz berishi taʼsirida tuzilgan bitimlar .............................................100 15-§. Yuridik shaxs huquqiy layoqatidan tashqariga chiqadigan bitimlar .........................................................................................................106 16-§. Bitim tuzish uchun cheklangan vakolatlar doirasidan chiqib tuzilgan bitimlar .........................................................................107 V BOB. BITIMNI HAQIQIY EMAS DEB TOPISH OQIBATLARINI QOʻLLASHNING UMUMIY QOIDALARI 1-§. Restitutsiya tushunchasi .......................................................................113 2-§. Egalikni tiklashga oid restitutsiya .....................................................114 3-§. Kompensatsion restitutsiya .................................................................115 4-§. Ikki taraflama restitutsiya ....................................................................117 5-§. Bir taraflama restitutsiya ......................................................................117 6-§. Bitimlarning haqiqiy emasligining boshqa mulkiy oqibatlari ......................................................................................................118 7-§. Restitutsiyaga yoʻl qoʻyilmasligi ........................................................119 8-§. Bitimlarning haqiqiy emasligi oqibatlari toʻgʻrisidagi umumiy qoidalarni qoʻllash boʻyicha cheklovlar ........................120 9-§. Bitimni haqiqiy emas deb topishning fuqarolik huquqini himoya qilish vositasi sifatidagi ahamiyati ...............129 Foydalanilgan adabiyotlar roʻyxati .........................................................138